گرانی شدید کالاهای اساسی مردم را شوکه کرد

حرکت به سوی مسیر همیشگی رصد، از مترو آغاز می‌شود که دو خانم میانسال در حال دیالوگ درباره واریز یارانه نقدی خود هستند. اولی «آره دیشب ۹۰۰ تومن ریختن». دومی «برای من که ۳۰۰ ه».

روی پله برقی ادامه این دیالوگ رفت به سمت شوخی و خنده. دومی «باهاش چی کار کنیم». اولی «خونه بخریم قسطش رو بدیم». صدای ریز خنده آنها، تو را هم به خنده می‌اندازد. دومی با خنده «چه رویایی فکر می‌کنی. کرایه خونه بدیم بهتر نیست». باز هم خندیدند. دومی «همین هم غنیمته تا ۳ ماه دیگه میخان همه رو قطع کنن». دومی «برای من و تو رو قطع نمی کنن. مگه چی داریم». پله برقی به انتها رسید و باید سرعت خود را تند کنی.

وارد فروشگاه می‌شوی. دو هفته‌ای است که فروشگاه‌های قبلی، دیدن قیمت‌ها و رصد کالاهای اساسی را ممنوع کرده اند. ناچار فروشگاه‌های جدید را جایگزین کرده‌ای. سعی می‌کنی بدون سر و صدا و برای رد گم کردن، کالایی مصرفی و با مدت زمان طولانی تاریخ انقضا و البته کم قیمت، خرید کنی تا رصد این هفته هم به خوبی و خوشی تمام شود.

شارژ کالابرگ خانوارهای دهک چهارم تا نهم که جمعیت بیشتری را در بر می‌گیرد، این هفته به کمک آمده است. فروشگاه شلوغ است. با توجه به خرید مردم از ظرفیت کالابرگ‌شان، می‌توانی بفهمی که خانوار چند نفره هستند. زوج‌هایی که به سوی قفسه برنج ایرانی می‌روند مشخص است ۳ تا ۴ نفره و متقاضیان گوشت قرمز خانواده ۲ تا ۳ نفره هستند. کسی از شیر، پنیر، ماکارونی و حتی قیمت حبوبات نمی پرسد.

هر کیسه پارچه‌ای ۵ کیلویی برنج ایرانی یک میلیون و ۳۷۵ هزار تومان است. متصدی صندوق به مردی می‌گوید «۱۷۵ هزار تومن باید از حسابتون بکشم». مرد که کمی گیج شده می‌پرسد «مگه کالابرگم شارژ نشده»؟ متصدی که خستگی از صورتش می بارد و معلوم است که این روزها حسابی سرش شلوغ است، با حوصله می‌گوید «هزینه یک کیسه ۵ کیلویی برنج ایرانی یک میلیون و ۳۷۵ هزار تومنه و مبلغ شارژ کالابرگ شما یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومن. باقی را باید از حساب خودتون بکشم». مرد می‌گوید «بله بله». یک کارت دیگر از همان بانک نشان می‌دهد و می‌گوید «باقی رو از این بکشید. این یکی پول داره».

پرسش‌های مردم، دیالوگ‌های زیاد، خستگی مسئولان فروشگاه، ساعات انتهایی مغرب، سبب شد تا با دغدغه کمتر از نگاه‌های متصدیان فروش که در راهروهای فروشگاه‌ها می‌چرخند قیمت‌ها و موجودی کالاها را رصد می‌کنی.

قیمت‌ها در بازار کالاهای اساسی و نمود بارز صرفه‌جویی ارزی

سوم خرداد ماه امسال قیمت کنسرو ماهی افزایش یافت. یک قوطی کنسرو ماهی ۱۸۰ گرمی از بین ۸۷.۵۰۰ تا ۹۹.۸۰۰ تومان، با افزایش حدود ۲۴ درصدی (با لحاظ کردن کف قیمت) به ۱۰۸ هزار تومان رسید.

در هفته منتهی به سوم مهر بعد از ۴ ماه این کالای مصرفی نیز دوباره دچار افزایش قیمت شده و هر قوطی ۱۸۰ گرمی با افزایش ۱۱ درصدی به ۱۱۹.۹۰۰ تومان رسیده است.

به این ترتیب در مدت ۶ ماه تن ماهی ۳۵ درصد افزایش را تجربه کرد.

بنا به گفته کارشناسان سازمان شیلات برای نیمه نخست سال باید حدود ۳۵ هزار تن، تون‌ماهیان (ماده اولیه کنسرو ماهی) وارد می‌شد، اما بنا به دلایلی این گونه نشد.

در نشست خبری وزیر جهاد کشاورزی در شهریور امسال، غلامرضا نوری‌قزلجه عنوان کرد، تراز تجاری کشور در حوزه کشاورزی حدود ۳ میلیارد دلار بهبود یافته و از منفی ۱۱ میلیار دلار به منفی ۸ میلیارد دلار رسیده است.

وی با بیان این که در یک سال اخیر تلاش و سعی ما بر شفافیت بیشتر و کاهش هزینه بودجه عمومی و بستن هر منفذ برای فساد و انحصار شکنی بوده است، گفت که این سیاست‌ها و رویه صرفه جویی در مصرف ارز را دنبال می‌کنیم. مکلف هستیم با کم‌ترین هزینه امنیت غذایی کشور را تأمین کنیم و این وظیفه ذاتی ما است.

اما این صرفه جویی ارزی در نیمه اول سال در بازار نهاده دامی، گوشت قرمز، کود، کنسرو ماهی و… با افزایش قیمت‌ها نمود بارزی پیدا کرد در حالی که قدرت خرید مردم از سال گذشته هم پایین‌تر آمده است.

حسین شیرزاد، تحلیلگر حوزه توسعه کشاورزی در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: صرفه‌جویی ارزی وزارت جهاد کشاورزی با کاهش بودجه کالاهای اساسی، افزایش قیمت این کالاها در بازار و به بهای کوچک شدن سفره مردم انجام شده است.

به گفته این کارشناس حوزه اقتصادی بخش کشاورزی، فسفات‌ها امسال شدیدترین افزایش قیمت را تجربه کردند. قیمت دی‌آمونیوم فسفات خلیج فارس (DAP) از حدود ۵۸۳ دلار در هر تن در ژانویه ۲۰۲۵ به نزدیک ۸۰۰ دلار در ماه اوت افزایش یافت. این افزایش ۳۶ درصدی در کمتر از ۸ ماه است و فشار جدیدی را برای بودجه‌های زراعی که از قبل با مشکل مواجه بودند، ایجاد می‌کند.

فعالان بازار گوشت قرمز، حبوبات، نهاده دامی و… به وزارت جهاد کشاورزی برای تأمین نیمه دوم سال نیز بارها هشدار داده اند. حال باید دید معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی در ادامه سیاست صرفه جویی ارزی این وزارتخانه چه سیاستی را در تأمین بازار کالاهای اساسی مردم پیاده می‌کند.

بازار لبنیات

تولیدکنندگان لبنی از جمله صنوفی بودند که با افزایش قیمت‌ها در چند نوبت و از نرخ جدید اعمال شده، قیمت محصولات خود را بیش از عدد در نظر گرفته شده افزایش دادند. به عنوان مثال امسال پنیر یو اف ۴۰۰ گرمی که در دولت سیزدهم جز محصولات مشمول قیمت گذاری تعزیراتی بود تولید نشد.

همین پنیر ۱۸ اردیبهشت امسال با افزوده شدن ویتامین D به آن با مبلغ ۵۸ هزار تومان عرضه می‌شد. این مبلغ امروز ۷۷.۵۰۰ تومان قیمت گذاری شده است. در نیمه اول سال فقط همین یک قلم کالا حدود ۳۴ درصد افزایش قیمت را تجربه کرده است.

بازار ماهی تازه

هفته گذشته هر کیلو گرم ماهی پرورشی قزل‌آلا ۲۸۵ هزار تومان بود. این عدد هفته اول شهریور ۲۴۸ هزار تومان بود. امروز سوم مهر هر کیلو گرم ماهی قزل‌آلا ۳۴۵ هزار تومان در حال عرضه است.

گفتنی است؛ بر اساس گزارش بانک مرکزی، شهروندان می‌توانند با خرید برخی اقلام از میادین میوه و تره بار این کالاهای را با قیمت پایین‌تر تهیه کنند. به عنوان مثال، خرید گوشت گوسفندی ۲۱ درصد، گوشت گوساله با ۱۹ درصد، گوشت مرغ ۲۲ درصد، تخم مرغ (شانه ۲ کیلو گرمی) ۱۴ درصد، حبوبات ۱۷ درصد، برنج داخلی درجه یک ۱۳ درصد، قند ۲ درصد و شکر ۶ درصد در هفته منتهی به ۲۸ شهریور ماه، ارزان‌تر از فروشگاه‌های سطح شهر در این میادین عرضه و به فروش رسیده است.