ماجرای سه نرخی شدن قیمت گازوئیل چه بود و به کجا رسید؟

به گزارش تجارت ایده آل؛ بازار سوخت در ایران، به ویژه در بخش گازوئیل، طی روز‌های اخیر شاهد تحولات مهمی بوده است.

در هفته جاری نامه‌ای منتشر شد که نشان می‌داد هیئت وزیران مصوبه‌ای را برای سه‌نرخی شدن گازوئیل به تصویب رسانده که هدف از آن،

مدیریت مصرف، کاهش قاچاق و هدفمند کردن یارانه‌هاست.

بر اساس آنچه در هفته جاری اعلام شد، قرار است که پس از این، گازوئیل با سه نرخ عرضه شود که تنها نرخ اول یا یارانه‌ای آن مشخص است.

نرخ اول (یارانه‌ای/سهمیه‌ای): این نرخ برای ناوگان حمل و نقل فعال (خودرو‌های دیزلی که بار یا مسافر جابجا می‌کنند و عملکردشان توسط وزارت راه

یا وزارت کشور به صورت منظم گزارش می‌شود) همچنان ۳۰۰ تومان به ازای هر لیتر است. این قیمت یارانه‌ای است و تغییری نخواهد داشت.

نرخ سوم (آزاد): این نرخ برای مصرف‌کنندگانی که خارج از چارچوب سهمیه و نیاز به سوخت دارند (مانند مصارف غیرشفاف یا مشکوک به قاچاق)

و یا برای صنایع و معادن بالادستی در نظر گرفته شده است. قیمت این نرخ بر اساس قیمت خرید نفت‌گاز از پالایشگاه‌ها تعیین می‌شود.

برخی شنیده‌ها حاکی از ارقام بالا برای این نرخ، حتی تا ۲۵ هزار تومان و بالاتر است، هرچند نرخ دقیق آن هنوز رسماً اعلام نشده است.

دلیل تغییر قیمت گازوئیل چیست؟

دلایل اصلی تغییر قیمت گازوئیل و اجرای نظام سه‌نرخی عبارتند از:

• مبارزه با قاچاق سوخت: به دلیل تفاوت فاحش قیمت گازوئیل در ایران با کشور‌های همسایه، قاچاق این فرآورده نفتی بسیار زیاد است.

با افزایش قیمت در نرخ‌های دوم و سوم، انگیزه برای قاچاق کاهش می‌یابد.

• مدیریت و بهینه‌سازی مصرف: گازوئیل ارزان‌قیمت منجر به مصرف بی‌رویه و عدم بهینه‌سازی در بخش‌های مختلف می‌شود.

هدفمند کردن یارانه‌ها و واقعی‌تر کردن قیمت‌ها می‌تواند به کاهش اتلاف انرژی کمک کند.

• کنترل دقیق‌تر سهمیه‌بندی: با تخصیص سهمیه بر اساس عملکرد واقعی و مسیر حرکت ناوگان (با استفاده از بارنامه‌های برخط و رصد پیمایش)،

توزیع سوخت عادلانه‌تر و شفاف‌تر خواهد شد.

زمان اعمال قیمت جدید گازوئیل

بر اساس اعلام مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران، قرار بود مصوبه هیئت وزیران مبنی بر سه‌نرخی شدن گازوئیل از ابتدای تیرماه ۱۴۰۴

اجرایی شود، اما اکنون خبر رسیده که فعلا اجرای این مصوبه تغییر قیمت گازوئیل منتفی است.

تبعات احتمالی و چشم‌انداز آینده تغییر نرخ گازوئیل

اجرای این طرح، با وجود اهداف مثبت آن، می‌تواند چالش‌هایی را نیز به همراه داشته باشد. فعالان بخش حمل و نقل و صنایع وابسته،

نگران افزایش هزینه‌های عملیاتی خود هستند که در نهایت می‌تواند به افزایش قیمت کالا‌ها و خدمات منجر شود. همچنین،

اگر زیرساخت‌های لازم برای تخصیص دقیق سهمیه بر اساس پیمایش و بارنامه به طور کامل فراهم نشود،

ممکن است مشکلاتی در تأمین سوخت برای ناوگان فعال ایجاد شود. دولت امیدوار است با این سیاست،

بتواند از هدررفت یارانه‌های انرژی جلوگیری کرده و منابع حاصل از آن را به سمت بخش‌های مولد هدایت کند، اما موفقیت آن به نحوه اجرا،

شفافیت و همراهی ذینفعان بستگی خواهد داشت.