جدول مقایسه‌ای جالب از بودجه امسال و پارسال/ کدام دستگاه‌ها پولدارتر می‌شوند؟
چند وقتی است جداول لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ از سوی دولت به مجلس ارسال شده است. نگاهی به برخی از اعداد و ارقام این جداول نشان می‌دهد فارغ از اینکه چه مقدار از این اعداد و ارقام از بهره‌وری و اثربخشی برخوردار بوده، چندین اتفاق در توزیع بودجه سال ۱۴۰۴ رخ داده است.
به گزارش تجارت ایده‌آل، چند وقتی است جداول لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ از سوی دولت به مجلس ارسال شده است. نگاهی به برخی از اعداد و ارقام این جداول نشان می‌دهد فارغ از اینکه چه مقدار از این اعداد و ارقام از بهره‌وری و اثربخشی برخوردار بوده، چندین اتفاق در توزیع بودجه سال ۱۴۰۴ رخ داده است. مورد اول، سهم بالای حوزه رفاه و به‌نوعی بازتوزیع و بخش رفاه اجتماعی بودجه است. ازجمله این ارقام، سهم ۷۷۷ همتی کمک دولت به صندوق‌های بازنشستگی است. پس از آن، سهم ۵۷۳ همتی وزارت بهداشت شامل آموزش و درمان، سهم ۴۵۲ همتی وزارت رفاه و سهم ۳۹۶ همتی آموزش‌وپرورش ازجمله ارقام درشت بودجه عمومی است. از نکات مثبت بودجه سال ۱۴۰۴، توجه ویژه به موضوعاتی همچون ناترازی انرژی، ناترازی بانکی و کاهش دغدغه‌های رفاهی بازنشستگان و حداقل‌بگیران است. توجه به حوزه‌های دانش، نهادهای تحقیق و توسعه و حوزه سلامت است اما بخش منفی موضوع آب رفتن سهم بودجه عمرانی و سهم کم بخش آموزش‌وپرورش است.
۹۸۰۰ همت بودجه در جدول هفت!
جدول هفت معمولاً برای اغلب کسانی که با بودجه‌های سالانه سروکار دارند، از این حیث که وضعیت بودجه دستگاه‌ها را نشان می‌دهد، جزء مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین بخش‌های بودجه‌های سالانه است. در لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ یکی از مهم‌ترین اتفاقات در این جدول، اضافه شدن بودجه شرکتی است که منجر به پیچیده شدن جدول هفت شده است. البته این تغییرات یک حسن نیز داشته است، آن هم مشخص شدن این موضوع است که شرکت‌های دولتی دست کدام وزارتخانه‌ها یا دستگاه‌هاست.
براساس آمار و اطلاعات جدول هفت از ماده واحده بودجه، مجموع رقمی که در این جدول درج شده، ۹ هزار و ۷۶۷ هزار میلیارد تومان است که از این رقم، ۳۱۰۰ همت مربوط به بودجه دستگاه‌ها و ۶ هزار و ۶۶۵ همت نیز مربوط به بودجه شرکت‌های دولتی زیرمجموعه وزارتخانه‌ها و مجموعه‌های شبه‌دولتی و بخش عمومی است. از بودجه ۳۱۰۰ همتی جدول هفت، حدود ۸۶.۳ درصد معادل ۲۶۷۸ همت مربوط به بودجه جاری دستگاه‌های دولتی و عمومی و ۱۳.۷ درصد معادل ۴۲۵ همت نیز مربوط به بودجه عمرانی است. البته این ارقام کل بودجه عمومی دولت نبوده و بخش دیگری از بودجه در جداول متفرقه و عمدتاً در جدول نه آمده است که ویژگی آنها، غیرمستمر بودن است.
۶۳ درصد بودجه وزارتخانه‌ها برای ۳ وزارتخانه
نگاهی به جدول هفت بودجه نشان می‌دهد بدون در نظر گرفتن بودجه شرکتی، از مجموع ۳۱۰۰ همت بودجه درج‌شده در این جدول، ۲۲۴۰ همت از آن مربوط به بودجه ۱۹ وزارتخانه است. این رقم مجموع ارقام بودجه زیرمجموعه وزارتخانه‌ها بوده و به نوعی می‌توان گفت بودجه ذی‌نفع واحد است. البته باز هم باید تأکید کنیم که این رقم بدون در نظر گرفتن ارقام بودجه متفرقه و سایر ارقام جداول بودجه‌ای است. با در نظر گرفتن ۲۲۴۰ همت بودجه این وزارتخانه‌ها، وزارت بهداشت با ۵۷۳ همت و سهم ۲۵.۶ درصدی، در رتبه اول در بین ۱۹ وزارتخانه قرار دارد. وزارت رفاه با حدود ۴۵۲ همت و سهم ۲۰.۲ درصدی دوم و وزارت آموزش و پرورش با ۳۹۶ همت و سهم ۱۷.۷ درصدی سوم است. در مجموع، این سه وزارتخانه با ۱۴۲۱ همت و سهم ۶۳ درصدی از کل بودجه وزارتخانه‌ها (جدول هفت) بیشترین بودجه کشور را به خود اختصاص داده‌اند.
وزارت دفاع با ۲۴۳ همت، وزارت علوم با ۱۰۶ همت، وزارت راه با ۹۸ همت، نیرو با ۸۱ همت، اقتصاد با ۷۴ همت، اطلاعات با حدود ۵۴ همت، جهاد کشاورزی با ۳۶ همت و کشور با ۲۶ همت در رتبه‌های بعدی قرار دارند. کمترین بودجه مربوط به وزارت نفت با ۵۷۲ میلیارد تومان است. البته این بودجه مربوط به عملیات حسابداری بوده و رقم واقعی بودجه این وزارتخانه بیش از این ارقام خواهد بود. وزارت دادگستری با ۴.۹ همت، وزارت خارجه با ۶ همت، گردشگری با ۷.۶ همت و ارشاد با ۱۳.۷ همت در رتبه‌های بعدی با کمترین بودجه قرار دارند.
۶ ویژگی مثبت بودجه ۱۴۰۴
نگاهی به جداول لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ نکات قابل تأملی دارد. ازجمله اینکه در این بودجه توجه ویژه‌ای به حوزه سلامت، کاهش ناترازی از طریق تجدیدپذیرها، حوزه آموزش و بخش دانش‌بنیان‌ها، حوزه‌های حمایتی و به‌ویژه توجه به معلولان، صندوق ملی مسکن شده و همچنین نهاد پیشران برای اولین‌بار در بودجه ۱۴۰۴ مطرح شده و بودجه ۱۷۰ میلیارد تومانی برای آن در نظر گرفته شده است. رشد ۱۷۵ درصدی بودجه سازمان نوسازی مدارس کشور، رشد ۱۳۹ درصدی بودجه سازمان انرژی‌های تجدید‌پذیر برق (ساتبا)، رشد ۱۱۳ درصدی بودجه ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻧﻘﺸﻪﺑﺮﺩﺍﺭی ﻛﺸﻮﺭ، رشد ۱۰۶ درصدی بودجه سازمان بیمه سلامت، رشد ۱۰۴ درصدی بودجه سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان، رشد ۱۰۰ درصدی بودجه صندوق ملی مسکن، رشد ۸۴ درصدی بودجه ﻣﺮﻛﺰ ﻫﻤﻜﺎﺭیﻫﺎی ﺗﺤﻮﻝ ﻭ پیشرفت، رشد ۸۱ درصدی بودجه اجرای قانون حمایت از معلولان، رشد ۶۱ درصدی بودجه سازمان بهزیستی کشور (با زیرمجموعه‌ها) ازجمله مهم‌ترین موارد لایحه بودجه ۱۴۰۴ است. با کنار هم قرار دادن این اعداد و ارقام می‌توان گفت لایحه بودجه سال آینده به‌رغم اینکه همه مشکلات بودجه‌های قبلی را در حوزه اصلاحات ساختاری داشته، اما ۶ نکته مهم توسعه‌ای هم در دل خود دارد که آنها را می‌توان در قالب حوزه رفاه، حوزه سلامت، حوزه تحقیق و توسعه، حوزه آموزش، حوزه انرژی و ایجاد نهاد توسعه‌ای دسته‌بندی کرد.
کدام دستگاه ها بیشترین بودجه را دارند؟
در لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ بدون در نظر گرفتن ذی‌نفع واحد که وزارتخانه‌ها هستند (مجموع بودجه وزارتخانه)، در بخش مصارف، بیشترین بودجه به صندوق‌های بازنشستگی تعلق می‌گیرد. طبق اعداد و ارقام بودجه ۱۴۰۴، از مجموع ۷۷۷ همت بودجه صندوق‌های بازنشستگی، حدود ۳۹۴ همت از آن برای صندوق بازنشستگی کشوری، ۱۸۵ همت برای صندوق بازنشستگی لشکری، ۱۸۰ همت برای متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان کشوری، لشکری و فولاد، ۱۶.۴ همت برای صندوق فولاد و نهایتاً کمتر از ۲ همت نیز برای صندوق بازنشستگی وزارت اطلاعات بوده است. مجموع بودجه صندوق‌ها در سال ۱۴۰۳ حدود ۴۵۳ همت بوده که رشد ۷۱ درصدی را نشان می‌دهد. پس از صندوق‌ها، بنیاد شهید و امور ایثارگران با ۱۲۲ همت، سازمان بیمه سلامت با ۱۰۰ همت، سازمان بهزیستی با ۴۳ همت، سازمان امور مالیاتی (با در نظر گرفتن ردیف ۱۱۰۱۰۱) حدود ۳۹ همت، سازمان نوسازی مدارس با ۳۳ همت، صداوسیما با ۲۹.۴ همت، کمیته امداد با ۲۴ همت، بودجه حمایت از معلولان با ۲۳.۸ همت، صندوق ملی مسکن با ۲۳.۴ همت و سازمان زندان ها با ۲۲.۳ همت در رتبه‌های بعدی قرار دارند. ساتبا با ۱۵ همت، سازمان ثبت اسناد با ۱۴.۷ همت، مرکز خدمات حوزه‌های علمیه با ۱۴ همت، گمرک ایران با ۱۳.۸ همت و سازمان حفاظت از محیط زیست با ۷.۹ همت در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
از بودجه ۸.۵ همتی نهاد ریاست‌جمهوری تا بودجه مجلس
جداول لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ کمی گمراه‌کننده است. آنچه در ماده واحده آمده، ترکیبی از کل بودجه دستگاه‌های مادر (ذی‌نفع واحد) با بودجه شرکتی است. به عبارتی، بودجه دستگاه مادر با شرکت‌هایی که در اختیار دارد، در این جدول درج شده است. جداول مفصل و اعداد و ارقام زیرمجموعه‌های دستگاه‌ها در قالب «جدول تکمیلی» درج شده است. براساس جدول هفت، برای مثال بودجه مجلس شورای اسلامی ۵.۷ همت است که این رقم شامل زیرمجموعه‌های اعم از خود مجلس، مرکز پژوهش‌ها، خبرگزاری مجلس و سایر مجموعه‌ها به جز دیوان محاسبات است. بودجه نهاد ریاست‌جمهوری حدود ۸.۵ همت درج شده که بودجه ده‌ها زیرمجموعه این دستگاه بوده و خالص بودجه نهاد ۱۹۲۱ میلیارد تومان است. درمجموع، یک نوع بی نظمی و آشوب در جداول لایحه بودجه مشاهده می‌شود که برخلاف بودجه سال ۱۴۰۳، کل بودجه ذی‌نفع واحد را در کنار زیرمجموعه‌های آن دستگاه قرار نداده و این دو از هم جدا هستند، موضوعی که ضدشفافیت است.
منبع: فرهیختگان
