بازار چک در سال ۱۴۰۴؛ تاثیر تعطیلات بر روی چک‌های برگشتی
در فروردین‌ماه ۱۴۰۴ بازار چک در کشور با کاهش قابل توجهی در تعداد و مبلغ مبادلات مواجه شد. داده‌های بانک مرکزی حاکی از افت بیش از ۴۰ درصدی در ارزش چک‌های صادرشده و همچنین افت در وصولی‌ها و برگشتی‌هاست.
به گزارش تجارت ایده‌آل، براساس گزارش بانک مرکزی، در فروردین‌ماه ۱۴۰۴ حدود ۸ میلیون فقره چک به ارزشی بالغ بر ۶۳۲ هزار میلیارد تومان در کل کشور مبادله شد. این میزان نسبت به اسفندماه از نظر تعداد ۲۴.۵ درصد و از نظر ارزش ۴۲.۸ درصد کاهش داشته است. به‌طور معمول، فروردین به دلیل تعطیلات نوروزی و رکود نسبی کسب‌وکارها، با افت فصلی در فعالیت‌های اقتصادی همراه است و آمار امسال نیز این روند را تأیید می‌کند.
در این میان، استان تهران با بیش از ۲.۴ میلیون فقره چک به ارزش ۲۸۳ هزار میلیارد تومان، بیشترین سهم را از نظر تعداد (۲۹.۴ درصد) و ارزش (۴۴.۸ درصد) چک‌های مبادله‌شده در کشور به خود اختصاص داده است. استان‌های اصفهان و خراسان رضوی نیز به ترتیب در رتبه‌های دوم و سوم قرار دارند.
کاهش چک‌های وصولی
در همین ماه، تعداد چک‌های وصول‌شده نیز کاهشی مشابه داشته و به ۷.۳ میلیون فقره به ارزش ۵۴۵ هزار میلیارد تومان رسیده است؛ یعنی به ترتیب ۲۴.۳ درصد و ۴۱.۸ درصد کمتر از اسفندماه. با این وجود، نسبت چک‌های وصول‌شده به کل چک‌های صادرشده همچنان بالا باقی مانده و از نظر تعداد ۹۰.۹ درصد و از نظر مبلغ ۸۶.۲ درصد چک‌ها وصول شده‌اند. این نسبت‌ها تقریباً مشابه اسفند و اندکی پایین‌تر از فروردین سال گذشته‌اند.
در استان تهران، از مجموع چک‌های صادره، حدود ۲.۱ میلیون فقره چک به ارزش ۲۴۴ هزار میلیارد تومان وصول شده که معادل ۹۰.۸ درصد از تعداد و ۸۶.۱ درصد از مبلغ کل چک‌هاست.
استان‌های گیلان (۹۳.۶ درصد)، گلستان و مازندران (هرکدام ۹۲.۳ درصد) بالاترین نسبت تعداد چک‌های وصول‌شده به مبادله‌شده را ثبت کرده‌اند؛ در مقابل، استان‌های کهگیلویه و بویراحمد (۸۷ درصد)، کردستان و خراسان شمالی کمترین درصد وصول را تجربه کرده‌اند.
کاهش چشمگیر چک‌های برگشتی نسبت به اسفند
در فروردین‌ماه، ۷۳۶ هزار فقره چک به ارزش ۸۷.۵ هزار میلیارد تومان برگشت داده شده که نسبت به اسفندماه به ترتیب ۲۶.۱ درصد و ۴۸.۸ درصد کاهش داشته است. سهم چک‌های برگشتی از کل چک‌ها ۹.۱ درصد از نظر تعداد و ۱۳.۸ درصد از نظر مبلغ بوده که نسبت به ماه قبل اندکی کاهش یافته است.
در تهران نیز بیش از ۲۱۶ هزار چک به ارزش ۳۹.۴ هزار میلیارد تومان برگشت خورده که سهمی حدود ۹.۲ درصد از نظر تعداد و ۱۳.۹ درصد از نظر ارزش دارد.
استان‌هایی مانند کهگیلویه و بویراحمد (۱۳ درصد)، کردستان (۱۲.۳ درصد) و خراسان شمالی (۱۲ درصد) بالاترین نسبت برگشتی از نظر تعداد را داشته‌اند، در حالی که استان‌های گیلان (۶.۴ درصد)، گلستان و مازندران (۷.۷ درصد) کمترین نرخ را به خود اختصاص داده‌اند.
از نظر ارزش چک‌های برگشتی، استان‌های هرمزگان (۲۱.۴ درصد)، کردستان (۱۹ درصد) و کرمان (۱۸.۴ درصد) در رتبه‌های بالا قرار گرفته‌اند، که می‌تواند نشانه‌ای از ریسک اعتباری بالاتر یا فشار نقدینگی در این مناطق باشد.
کسری موجودی، علت غالب برگشت چک‌ها
در فروردین، ۹۷.۷ درصد از تعداد و ۹۷ درصد از مبلغ چک‌های برگشتی، به دلیل کسری یا فقدان موجودی بوده است؛ نسبت‌هایی که در تهران نیز به ترتیب ۹۷.۳ و ۹۷.۱ درصد ثبت شده‌اند. در برخی استان‌ها مانند خراسان جنوبی، خراسان شمالی و اصفهان این نسبت‌ها حتی به بالای ۹۸.۴ درصد رسیده‌اند.