میانگین دمای سال زراعی جاری ( مهر ۱۴۰۴ – ۱۴۰۵) تا ۶ دیماه نیز با وجود گذر فصل پاییز و ورود به زمستان، همچنان گرمتر از میانگین بلند مدت است، به طوری که میانگین دمای این مدت کشور ۱۵.۳ درجه سانتیگراد و ۱.۱ درجه سانتیگراد بیشتر از میانگین بلند مدت است.
بر اثر افزایش میانگین دما طی سالهای اخیر، یخچالهای باستانی از بین رفته و رودخانههای شمال کشور بهتدریج در حال تبدیل شدن به رودخانههای فصلی هستند بنابراین حتی با گذران یک زمستان پربارش، تنش آبی بهویژه خشکسالی هیدرولوژیک، ادامه خواهد داشت.
فعالیت سامانه بارشی که وارد کشور شده است، بهویژه در مناطق سردسیر بهصورت برف خواهد بود. در این شرایط اگرچه چالشهای شرایط نامطلوب منابع آب به طور کامل رفع نمیشود، زمینه ذخیره منابع و ارتقای شرایط آبی را فراهم میکند؛ شرایطی که البته در صورت نبود آمادگی، میتواند به سبب احتمال انسداد مسیرهای روستایی و عدم مدیریت مصرف انرژی به بحران محلی یا زیرساختی منجر شود.
صادق ضیاییان – رئیس مرکز ملی پیشبینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا – گفته است که از روز دوشنبه (۸ آذرماه) با ریزش هوای سرد قطبی از شمال غرب کشور، استانهای شمال غرب کاهش دما را تجربه میکنند. این افت دما در روز سهشنبه به نیمه شمالی کشور گسترش مییابد و صبح روز چهارشنبه به اوج خود میرسد، بهطوری که تقریباً اغلب مناطق کشور کاهش دما را احساس خواهند کرد.
پیشبینی کمینه دمای منفی در ۱۴ استان برای دوشنبه
بر اساس پیشبینی ظهر یکشنبه (۷ دیماه) سازمان هواشناسی کشور، دمای ۱۴ استان دوشنبه (۸ دیماه) صفر یا کمتر است. کمینه دمای شهرهای تبریز ۸- درجه، ارومیه ۸- درجه، همدان ۷- درجه، زنجان ۶- درجه، اردبیل ۴- درجه، قزوین ۴- درجه، شهرکرد ۳- درجه، خرم آباد ۲- درجه، ایلام ۲- درجه، کرمانشاه ۲- درجه، یاسوج ۲- درجه، اصفهان ۱- درجه، سمنان ۱- درجه و سنندج ۱- درجه خواهد بود. باید توجه داشت که میانگین کمینه دمای اعلامشده برای شهر، حاصل متوسط کمینه دمای همه نقاط آن است بنابراین در برخی نقاط بهویژه در کلانشهرها، دما میتواند از این عدد کمتر هم باشد.
روز دوشنبه (۸ دیماه) بارشها در آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، کردستان، کرمانشاه، لرستان، ایلام، شمال و شرق خوزستان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، جنوب فارس، جنوب بوشهر، کرمان، هرمزگان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی ادامه خواهد داشت.
سهشنبه؛ روز سرد دیماه
به گفته ضیاییان کاهش دما در برخی نقاط نیمه شمالی کشور میتواند به صورت نقطهای و نسبت به شنبه (۶ دیماه) حدود ۱۰ تا ۱۲ درجه سانتیگراد باشد که بر اساس پیشبینی سازمان هواشناسی سهشنبه (۹ دیماه) نسبت به دوشنبه، در بعضی مراکز استانها کمی سردتر خواهد شد.
سهشنبه (۹ دیماه) ۲۳ استان دمای صفر یا منفی را تجربه خواهند کرد. کمینه دمای میانگین این روز در شهرهای شهرکرد ۱۵- درجه، زنجان ۱۲- درجه، ارومیه ۱۱- درجه، سنندج ۱۰- درجه، همدان ۱۰- درجه، تبریز ۹- درجه، ایلام ۸- درجه، اراک به ۷- درجه، خرم آباد ۷- درجه، کرمانشاه ۷- درجه، قزوین ۶- درجه، یاسوج ۶- درجه، کرج ۵- درجه، اردبیل ۴- درجه، بجنورد ۴- درجه، بیرجند ۳ – درجه، تهران ۳- درجه، قم ۳- درجه، کرمان ۳- درجه، اصفهان ۲- درجه، سمنان ۲- درجه، شیراز ۲- درجه، یزد ۲- درجه، گرگان صفر درجه و مشهد صفر درجه کاهش مییابد بنابراین سهشنبه در برخی مناطق با کاهش قابل توجه نسبت دوشنبه روبرو میشود.
موج سرمای گذرا بر تن ۲۵ استان طی چهارشنبه
اگرچه پیشبینی هواشناسی به سبب نسبیت این علم، با احتمال روبروست، اما نقشههای همدیدی و آیندهنگری نشان میدهد چهارشنبه (۱۰ دیماه) کمینه دمای میانگین ۲۵ مرکز استان به صفر و کمتر از صفر میرسد. به گفته ضیاییان افت دما در روز سهشنبه به نیمه شمالی کشور گسترش مییابد و صبح روز چهارشنبه به اوج خود میرسد؛ بهطوری که تقریباً اغلب مناطق کشور کاهش دما را احساس خواهند کرد.
با این وجود به گفته رئیس مرکز ملی پیشبینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا، ویژگی مهم این موج سرما، گذرا بودن آن است، بهطوری که پس از صبح چهارشنبه که بیشترین کاهش دما اتفاق میافتد، روند افزایش دما آغاز میشود و دما به تدریج به شرایط نرمال بازمیگردد بنابراین میانگین کمینه دمای بعضی استانها، چهارشنبه کمتر از سهشنبه و پس از صبح سرد چهارشنبه، از سرمای هوا کاسته میشود.
طی روز چهارشنبه (۱۰ دیماه) ۲۵ مرکز استان دمای صفر یا منفی را تجربه خواهند کرد. به طوری که کمینه دمای میانگین این روز در شهرهای شهرکرد ۱۴- درجه، زنجان ۹- درجه، ارومیه ۶- درجه، یاسوج ۶- درجه، اراک به ۵- درجه، بجنورد ۵- درجه، بیرجند ۴ – درجه، اصفهان ۴- درجه، تبریز ۴- درجه، خرم آباد ۴- درجه، کرمان ۴- درجه، همدان ۴- درجه، سنندج ۳- درجه، قزوین ۳- درجه، ایلام ۲- درجه، تهران صفر درجه، زاهدان ۲- درجه، سمنان ۲- درجه، ، شیراز ۲- درجه، قم ۲- درجه، کرمانشاه ۲- درجه، مشهد ۲- درجه، اردبیل ۱- درجه، کرج صفر درجه و یزد صفر خواهد بود بنابراین اگر چه استانهای بیشتری دمای صفر و کمتر از صفر را تجربه میکنند اما به سبب افزایش نسبی دما پس از صبح چهارشنبه، میانگین کمینه دما در بعضی از شهرها نیز افزایش مییابد.
برآیند پیشبینیها نشان میدهد ایران در آستانه یکی از مقاطع سرد زمستان جاری قرار دارد؛ موجی که اگرچه بهلحاظ دمایی گسترده و محسوس است، اما از نظر زمانی پایدار نخواهد بود. با این حال، شدت سرما و یخبندان در برخی نقاط، احتمال بروز اختلال در تردد، خدماترسانی و مصرف انرژی را افزایش میدهد و ضرورت آمادگی دستگاههای اجرایی و مدیریت مصرف را دوچندان میکند.
سرما و هشدار صرفه جویی در مصرف سوخت/ بارش و آماده باش برای شرایط مخاطره آمیز
در همین راستا سازمان هواشناسی کشور نیز با صدور اطلاعیهای نسبت به بارش برف و باران و رعد و برق در ۲۷ استان و در اطلاعیه دیگری نسبت به افزایش مصرف حاملهای انرژی هشدار داد. این سازمان با اشاره نفوذ توده هوای سرد از عرضهای بالاتر و کاهش محسوس و شدید دمای هوا در بخش گستردهای از کشور هشدار داده است اعلام کرد که به سبب فعالیت این سامانه از روز دوشنبه (۸ دیماه) تا چهارشنبه (۱۰ دیماه) ادامه خواهد داشت و میتواند موجب افزایش مصرف حاملهای انرژی، احتمال کاهش منابع انرژی، یخزدگی سطح جادههای مواصلاتی و لغزندگی معابر شود.
همچنین اعلام کرد که با تشدید سامانه بارشی و بارش برف و باران و رعد و برق تا سهشنبه (۹ دیماه) در ۲۷ استان احتمال اختلال در ناوگان حمل و نقل، لغزندگی محورهای مواصلاتی و انسداد گردنههای برفگیر و راههای روستایی در مناطق سردسیر به سبب بارش برف، احتمال قطع برق، سیلابی شدن مسیلها و طغیان رودخانهها، آبگرفتگی معابر و جاری شدن روانآب و… وجود دارد.
در مجموع، موج سرما و تشدید سامانههای بارشی، تصویری دوگانه از زمستان پیشرو ارائه میدهد که از یک سو به ذخیره نسبی آب پس از چند خشکسالی پی در پی امید دارد و از سوی دیگر، لزوم توجه به زیرساخت در برابر تغییرات آب و هوا را یاد آوری میکند. شرایطی که سازمان هواشناسی کشور نیز در پی پیشبینی شرایطی مخاطرهآمیز، برای آمادهباش دستگاههای مسئول برای مقابله با یک پدیده خسارتزا اطلاعیه صادر کرده و صرفهجویی در مصرف انرژی در بخشهای خانگی و صنعتی، تمهیدات لازم برای کاهش لغزندگی معابر، جادهها، عایقبندی مناسب لولههای آب انجام و از ضد یخ در رادیاتور خودروها و ماشینآلات کشاورزی، تنظیم دقیق دمای گلخانهها و دامداریها و مدیریت مصرف انرژی و… را نیز توصیه کرده است.
