پشت پرده محرومیت ایرانی‌ها از اینترنت ۵G
در حالی که گسترش پوشش نسل پنجم شبکه تلفن همراه و کاهش اختلال‌های ارتباطی به واسطه آن در اکثر کشورهای جهان تجربه جدیدی از استفاده از اینترنت را رقم زده است، کاربران ایرانی هنوز به‌طور رسمی و در عمل به شبکه ۵G دسترسی ندارند؛ مشکلی که با هم‌نشینی در کنار اختلال‌های مکرر و فیلترینگ، کیفیت دسترسی آنها به اینترنت را به‌شدت کاهش داده و سطح نارضایتی‌شان را بالا برده است.
زیرساخت همچنان در حد سیم مسی
طی سال‌های اخیر توسعه ۵G و ارائه سرویس اینترنت مبتنی بر آن در جهان سرعت گرفته و هر روز نیز به دامنه آن افزوده می‌شود، اما این ارائه سرویس در ایران همچنان با مشکلات متعددی مواجه است.
در واقع باید گفت اغلب کاربران ایرانی تجربه‌ای از کار با شبکه پرسرعت ۵G ندارند و همان عده معدودی هم که این تجربه را دارند، آن را پر از اختلال با پوشش بسیار کم توصیف می‌کنند. به این ترتیب اکنون اینترنت ۵G به‌طور گسترده در دسترس کاربران قرار ندارد و هنوز بخش عمده پوشش شبکه اینترنت همراه کشور بر بستر شبکه ۴G تکیه دارد که البته همین شبکه نیز حداکثر سرعت خود را در اختیار کاربران قرار نمی‌دهد و در بسیاری از موارد کاربران با سرعت اینترنت نسل سوم از اینترنت نسل چهارم بهره می‌برند.
سعید سوزنگر، کارشناس شبکه در خصوص مشکلات عمده توسعه شبکه ۵G در ایران به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «دو مشکل برای اینترنت ۵G در کشور وجود دارد که نخست می‌توان مشکلات بخش لایسنس یا مجوز را نام برد. مشکل لایسنس باعث شده است اینترنت ۵G گوشی‌های سامسونگ و اپل که محبوبیت بیشتری در میان کاربران ایرانی دارند، در ایران فعال نباشد.»
کارشناسان معتقدند که تایید رگولاتوری می‌تواند مشکل لایسنس را در ایران حل کند، همان‌طور که تابستان امسال رئیس سازمان تنظیم مقررات رادیویی از توافقاتی با یک شرکت تولیدکننده گوشی در زمینه شبکه ۵G خبر داد. او در این زمینه اعلام کرد، این تولیدکننده ۲۹ خرداد ماه با ارسال نامه‌ای به این سازمان، از پشتیبانی تدریجی گوشی‌های خود برای استفاده از خدمات ۵G شبکه تلفن همراه ایران تا پایان سال ۲۰۲۴ خبر داده است. سوزنگر همچنین به ضعف‌های زیرساختی در این باره اشاره می‌کند؛ مشکلی که نه تنها در اینترنت نسل پنجم بلکه در اینترنت ثابت و فیبر نوری نیز چالشهای بسیاری را به همراه آورده است.
او در این باره توضیح می‌دهد: «مشکل بزرگ‌تر در این زمینه مربوط به مشکلات زیرساختی است. هنگامی که یک دکل ۵G راه‌اندازی می‌شود باید زیرساخت ارتباطی آن نیز مبتنی بر فیبر نوری باندپهن باشد؛ به معنای دیگر ارتباطات گسترده بر پایه فیبر نوری بین آنتن‌های مختلف وجود داشته باشد و ارتباط پایداری بین دکل‌ها برقرار شود. اکنون ارتباط بین آنتن‌ها با مراکز ارتباطی اپراتورها هنوز بر پایه فیبر نوری گسترش پیدا نکرده است. ممکن است کاربران روی گوشی موبایل خود مشاهده کنند اینترنت ۵G دارند، اما پهنای باندی که استفاده می‌شود به اندازه ۴G یا ۳G باشد؛ زیرا زیرساخت ارتباطی اینترنت ۵G تا مرکز گسترش پیدا نکرده و هنوز بر پایه سیم مسی و تکنولوژی‌های قدیمی است. این عوامل باعث شده است که اکنون ۵G در ایران تنها باتری مصرف کند.»
این در حالی است که تجربه استفاده از اینترنت ۵G در دیگر کشورها نشان می‌دهد که ارتباط پیشرفته، تاخیر پایین و سرعت بالا از محوری‌ترین ویژگی‌های نسل پنجم شبکه تلفن همراه محسوب می‌شود. همچنین در کنار این موارد، اینترنت ۵G می‌تواند فرصت‌های تجاری بیشتری برای کاربران فراهم کند و افراد می‌توانند از بهره‌وری و کارآیی بیشتری در این زمینه استفاده کنند.
مانع بزرگ؛ تحریم‌ها
علاوه بر مشکلات مربوط به لایسنس و زیرساختی، برخی دیگر از کارشناسان وجود تحریمهای بین‌المللی را نیز عامل دیگری برای عدم گسترش شبکه ۵G در کشور می‌دانند؛ عاملی که در نهایت هزینه‌های اپراتورها را به‌طور چشمگیری بالا برده و آنها را با مشکلات متعددی مواجه کرده است. یک کارشناس حوزه اینترنت در این باره به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «آنتن‌های ۵G بسیار گران‌قیمت هستند و در نتیجه اپراتورها با تعرفه‌های فعلی دیگر قادر به خرید تعداد بالایی آنتن نیستند. نکته دیگر در این باره به تحریم‌ها مربوط می‌شود و با تاثیر از این عامل، خرید تجهیزات در کشور با قیمتی بالاتر از کشورهای همسایه ممکن است. برای مثال اگر یک آنتن ۵G در کشورهای همسایه چهار میلیارد تومان قیمت دارد، اپراتورها در ایران باید برای آن هفت میلیارد تومان هزینه کنند. این مشکلات باعث می‌شود روند نصب سایت‌های ۵G در ایران سرعت زیادی نداشته باشد.»
سعید سوزنگر، کارشناس شبکه، مشکلات دسترسی به تکنولوژی روز دنیا را از دیگر موانع گسترش اینترنت ۵G با وجود تحریمهای بین‌المللی می‌داند. این کارشناس در این باره توضیح می‌دهد: «زمانی که یک شرکت اینترنت ۵G را گسترش می‌دهد، روند کار خود را بر پایه تکنولوژی شرکت‌های مختلفی پیش می‌برد. این در حالی است که ایران اکنون با تحریمهای متعددی روبه‌رو است و ممکن است کاربران داخلی نتوانند به تعداد زیادی از ویژگی‌های رایج این شبکه دسترسی پیدا کنند. بنابراین می‌توان گفت یکی از دلایل اصلی عدم توسعه ۵G در کشور وجود تحریم‌ها بوده است.»
حلقه مفقوده کیفیت اینترنت
در حالی که دسترسی ساده به اینترنت در ایران هر روز هزینه‌بر و پیچیده‌تر می‌شود، کارشناسان معتقدند استفاده از اینترنت ۵G دست‌کم می‌تواند کمی از رضایت کاربران را تامین کند؛ این موضوع تا آنجا صادق است که برخی از کارشناسان می‌گویند استفاده از این شبکه حتی می‌تواند نارضایتی ناشی از فیلترینگ را هم در کشور کاهش دهد. محمد رهبری، کارشناس داده و شبکه‌های اجتماعی در این باره به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «اکنون دغدغه کاربران در ایران به دو موضوع مربوط می‌شود؛ نخست فیلترینگ و دیگری کیفیت اینترنت. در این باره می‌توان گفت در صورت کاهش اختلال حتی اگر فیلترینگ رفع نشود، رضایت کاربران تا حدودی افزایش خواهد یافت. البته این به معنای نفی لزوم رفع فیلترینگ نیست، چون این موضوع همچنان از اهمیت برخوردار است.»
تداوم افت کیفیت اینترنت و همزمان توسعه‌نیافتگی شبکه ۵G در حالی نارضایتی کاربران را تشدید می‌کند که آمارها نشان می‌دهند کاربران داخلی اکنون به دلیل وجود مشکلات زیرساختی، همچنان استفاده از اینترنت همراه را به اینترنت ثابت ترجیح می‌دهند. بر این اساس، جدیدترین گزارش فصلی رگولاتوری نیز حاکی از آن است که کاهش ضریب نفوذ اینترنت ثابت و افزایش ضریب نفوذ اینترنت همراه همچنان ادامه دارد. اما در این گزارش آمارهای مربوط به توسعه شبکه فیبر نوری هنوز به‌روز نشده است و صرفا همان اعداد گزارش پیشین تکرار شده‌اند. در این بین ارزیابی کارشناسان از چالشهای توسعه فیبر نوری در کشور نیز نشان می‌دهد که ضعف‌های زیرساختی در این عرصه نیز ردپایی از خود به جا گذاشته و مانع توسعه این فناوری شده است.
