پشت پرده توقف صادرات ایران به عراق
شورای وزرای اقتصاد عراق با تصمیمی جنجالی، واردات موقت محصولات کشاورزی ایران از جمله هندوانه، خربزه، بادمجان و گوجه‌فرنگی را متوقف کرد؛ اقدامی که نگرانی‌های جدی درباره آینده صادرات کشاورزی ایران و تأثیرات اقتصادی و اجتماعی آن به ویژه برای کشاورزان و بازار داخلی به‌وجود آورده است.
به گزارش تجارت ایده‌آل، این تصمیم در حالی اتخاذ شده که عراق یکی از مهم‌ترین مقصدهای صادراتی ایران به شمار می‌رود و توقف صادرات می‌تواند موجب کاهش درآمد کشاورزان، افزایش ضایعات محصولات و از دست رفتن بازارهای بین‌المللی شود. همچنین واکنش‌های متنوع مردم و فعالان حوزه کشاورزی به این موضوع، ابعاد مختلف این بحران را نشان می‌دهد. در این گزارش به بررسی تبعات توقف صادرات محصولات کشاورزی ایران به عراق و نظرات مختلف مخاطبان پرداخته شده است.
در پی تصمیم اخیر شورای وزرای اقتصاد عراق مبنی بر توقف موقت واردات برخی محصولات کشاورزی، از جمله هندوانه، خربزه، بادمجان و گوجه‌فرنگی، نگرانی‌هایی درباره سرنوشت صادرات کشاورزی ایران به این کشور همسایه شکل گرفته است. این تصمیم که با هدف حمایت از تولید داخلی عراق و کنترل اشباع بازار اتخاذ شده، می‌تواند تبعات قابل‌توجهی برای بازار محصولات کشاورزی ایران داشته باشد؛ به ویژه با توجه به آنکه عراق یکی از مهم‌ترین مقاصد صادراتی محصولات کشاورزی ایران محسوب می‌شود.
براساس آمارهای رسمی، ایران در سال ۱۴۰۲ بیش از ۸۳۱ هزار تن هندوانه به ارزش حدود ۱۸۲ میلیون دلار به ۳۵ کشور از جمله عراق صادر کرده و تنها در شش‌ماهه نخست سال ۱۴۰۳، صادرات این محصول به ۱۲۸ میلیون دلار رسیده است. همچنین صادرات غیرنفتی ایران به عراق در سه‌ماهه ابتدایی سال جاری با رشد ۲۸ درصدی به حدود ۳ میلیارد دلار رسیده که هندوانه و گوجه‌فرنگی در صدر کالاهای صادراتی قرار داشته‌اند. حال، با اجرای این تصمیم از سوی دولت عراق، علاوه بر احتمال افزایش عرضه داخلی و کاهش قیمت برخی محصولات در بازار ایران، نیاز به توسعه بازارهای جایگزین صادراتی نیز بیش از پیش احساس می‌شود.
نظرات مردمی درباره توقف صادرات محصولات کشاورزی به عراق
گسترش نیوز در انتهای هفته با بازتاب خبر فوق، در بارانی از نظرات مردمی قرار گرفت. مخاطبان نگاه های متفاوتی به خبر توقف صادرات محصولات کشاورزی به عراق داشتند و هر کدام از دیدگاه خود به این موضوع پرداختند.
کاربری با اشاره به نیترات موجود در محصولات کشاورزی ایران نوشته: میوه های ایران نیترات زیاد دارن. عراق دلش برای مردمش می سوزه. الان متوجه شدیم که نباید ازاین میوها استفاده کنیم به زبان سربسته گفتن.
فرد دیگر با انتقاد از پر مصرف بودن کشت هندوانه و صاردات آن به کشورهای دیگر نوشت: تاسف میخورم به حال برخی مسئولان کشورم، وقتی ما با کمبود آب واز بین رفتن سفره ه ای آب زیر زمینی روبرو هستیم،چرا باید صادر کننده هندوانه باشیم؟ محصولاتی بکاریم و صادر کنیم که سودآوری بالاتر ومصرف آب کمتر ی دارد، البته اگر قصد خدمت داریم!
در همین خصوص کاربری دیگر نیز برای گسترش نیوز نوشته است: الان خود ترکیه هندوانه نمیکاره و وارد می کند. میدانید علت آن چیست؟ به علت مصرف زیاد آب است که هندوانه مصرف و جذب میکنه وسبب فشار به منابع آبی وسفره های زیرزمینی کشور خواهد بود. الخصوص امروزه که ایران به مشکل کم آبی برخودار است. به قول یک کارشناس آب خیزداری کشور میگفت شبیه آن است که ما سالانه اندازه آب دو سد، صادر کنیم!
کاربر دیگر با نظری متفاوت درباره توقف صادرات محصولات کشاورزی به عراق نوشته است: کاهش صادرات هندوانه و بادمجان اصلا خوشحاای ندارد بلکه گریه هم دارد. صادات صیفی جات یعنی ورود ارز خارجی. هندوانه و بادمجان درصد ناچیزی ار سبد خانوار است. در حالی که کلاهای اساسی و دارو که عمدتا وارداتی است ارز می خواهد.
توقف صادرات محصولات کشاورزی به ضرر کشاورزان است؟
درصد بالایی از مخاطبانی که در زمینه کشاورزی نیز فعالیت داشتند به این خبر واکنش نشان دادند. بسیاری از این افراد بر این باور هستند که توقف صادرات محصولات کشاورزی به کشورهای همسایه باعث ضرر هنگفت به کشاورزان می شود و محصولات روی دست کشاورزان می ماند.
یکی از کابران در گسترش نیوز نوشته است: به نظر میاد امسال سال نابودی کشاورزی ایرانی باشه! به بهانه اعتراض کامیون داران ضربه سختی ب محصولات کشاورزی وارد شده. حالا هم اگر کار صادرات مختل بشه عملاً نفس کشاورز گرفته می‌شود.
مخاطبی دیگر نیز در این باره نوشته است: اولاً محصول کشاورزی ارزان ظلم پر حق کشاورز است. در ثانی در این کم آبی دولت برای کنترل مصرف آب به کشاورزان برنامه کاشت محصولاتی که آب کمتری مصرف می کنند بدهد صادران هندوانه و خیار وگوجه به ترکیه و عراق وهر کشور دیگر ظلم در حق ایرانی از جهت آب هست!
تبعات اقتصادی و اجتماعی توقف صادرات در ایران
توقف صادرات محصولات کشاورزی ایران تبعات اقتصادی و اجتماعی گسترده‌ای به دنبال دارد. نخستین و مهم‌ترین اثر این تصمیم کاهش درآمد کشاورزان است؛ زیرا با ماندگاری حجم زیادی از محصولات در بازار داخلی، عرضه افزایش یافته و قیمت‌ها کاهش می‌یابد. این موضوع باعث کاهش چشمگیر درآمد کشاورزان و در نتیجه افزایش ضرر و زیان آن‌ها می‌شود. همچنین، نبود امکان فروش محصولات مازاد، منجر به فساد و ضایعات قابل توجهی در بخش کشاورزی خواهد شد که علاوه بر هدر رفت منابع و سرمایه‌های ملی، به زیان اقتصادی بزرگی برای کشور منجر می‌گردد.
توقف صادرات همچنین سبب از دست رفتن بازارهای خارجی می‌شود؛ این بی‌اعتمادی مشتریان بین‌المللی نسبت به تولیدات ایران، بازپس‌گیری این بازارها را در آینده بسیار دشوار و زمان‌بر می‌کند. علاوه بر این، کاهش درآمد کشاورزان موجب افزایش نرخ بیکاری در مناطق روستایی و به دنبال آن، مهاجرت گسترده روستاییان به شهرها خواهد شد که این موضوع می‌تواند بار سنگینی از مشکلات اقتصادی و اجتماعی را بر دوش جامعه و دولت قرار دهد.