حمایت از طالبان با اسم رمز “بی‌طرفی”

به گزارش تجارت ایده‌آل، در اول دسامبر ۲۰۲۲، طالبان با صدور فرمانی، فعالیت شبکه های رادیوهای مختلفی را در افغانستان تعطیل کرد. به گفته سخنگوی طالبان، این رسانه ها به دلیل آنچه «عدم رعایت اصول ژورنالیستی و پخش یک طرفه» تعطیل شدند، اما طالبان به همتای بریتانیایی آنها بی بی سی که به زبان های دری و پشتو هم برنامه پخش می کند و نسخه محلی وب سایت خبری خود را دارد، امتیاز ویژه ای می دهد.

پول بی بی سی به جیب طالبان می رود؟

اگرچه بی بی سی از نقش غیرمعمول خود در افغانستان راضی به نظر می رسد، آیا واقعاً استقلال تحریریه اش حفظ شده؟ تحقیقات UnHerd نشان می دهد بودجه های بی بی سی اغلب از طریق سازمان های تحت کنترل افراطیون در دولت طالبان، به خزانه این گروه سرازیر می شود. نگران کننده تر اینکه این روابط ظاهراً بر نحوه پوشش خبری بی بی سی در افغانستان تأثیر گذاشته است.

دو هفته پیش از تعطیلی رقبا، “جکی مارتنز” رئیس دفتر جنوب آسیای بی بی سی، با “سراج الدین حقانی” -معاون رهبر طالبان و وزیر کشور حکومت افغانستان- ملاقات کرد. این فرد که به دلیل انجام عملیات تروریستی در لیست تحریم های غرب است، از این دیدار ابراز رضایت کرد.  وزارت کشور طالبان در بیانیه ای اعلام کرد بی بی سی «یک رسانه مهم در سطح بین المللی» است و می تواند روی «همکاری» طالبان حساب کند. در حالی که دیگر رسانه ها در گزارش مسائل «داخلی» افغانستان خصمانه عمل کردهاند، بی بی سی «بیطرف» است.

پرداخت به شبکه های تبلیغاتی طالبان

بی بی سی از افشای مبالغ دقیق پرداختی به طالبان خودداری می کند، اما منابع مالی قابل توجهی به “رادیو و تلویزیون افغانستان (RTA) – شبکه تبلیغاتی طالبان – واریز می شود. سخنگوی بی بی سی تأیید کرد این پرداخت ها شامل هزینه استفاده از فرستنده ها، برق و نگهداری، و همچنین «امنیت» است. منابع بی بی سی افغانستان می گویند خدمات امنیتی توسط شبه نظامیان طالبان تحت فرمان حقانی از دفترش در کابل ارائه می شود.

در مورد “بی بی سی مدیا اکشن”، شاخه خیریه این شبکه، ما نسخه ای از «یادداشت تفاهم» بین این سازمان و RTA  را به دست آورده ایم که پروژه های آموزش سلامت به ارزش ۱.۹ میلیون دلار را پوشش می دهد سازمان بی بی سی مدیا اکشن—شاخه خیریه بی بی سی—به پرداخت «هزینه‌های درخواستی» طالبان و همچنین مالیات بر درآمد کارمندان خود اعتراف کرده است. این پرداخت‌ها مستقیماً به خزانه دولتی تحت کنترل طالبان واریز می‌شود. جالب اینجاست که تا پیش از ماه فوریه، آژانس توسعه بین المللی آمریکا (USAID) – که تحت فشار دولت ترامپ و ایلان ماسک فعالیتش را متوقف کرد – یکی از منابع اصلی تأمین مالی بی بی سی مدیا اکشن بود. این آژانس میلیون‌ها دلار برای برنامه‌های آموزشی بی بی سی مدیا اکشن – از جمله پروژه‌های آموزش روزنامه‌نگاران افغان – هزینه کرده بود.

و اگر این مساله با سایر سازمان‌های خارجی در افغانستان هم‌خوانی داشته باشد  – که برای تأمین رضایت طالبان، مالیات‌هایی به اندازه ۶۰ درصد از کل بودجه یک پروژه پرداخت می‌کنند – وضعیت بی‌بی‌سی با توجه به اینکه پولش دقیقاً کجا می‌رود، بیشتر پیچیده می‌شود.

تحریم های بین المللی و ارتباطات مشکوک

سراج الدین حقانی، علاوه بر حمایت آشکار از تروریسم، رئیس سابق «شبکه حقانی» است؛گروهی که در “ربودن شهروندان از جمله بریتانیایی ها” و انجام حملات انتحاری مرگبار دست دارد. از آنجا که حقانی در لیست تحریم های بریتانیا است، هرگونه معامله مالی با او طبق قانون این کشور جرم محسوب می شود. “قاری محمد یوسف احمدی” رئیس  رادیو و تلویزیون افغانستان نیز به دلیل نوشتن مقالاتی در ستایش حملات تروریستی علیه منافع غربی ، در لیست تحریمها است.

بی بی سی در پاسخ به پرسش‌های ما درباره مغایرت احتمالی با تحریم‌ها، با استناد به دستورالعمل وزارت امور خارجه بریتانیا (FCDO) اعلام کرد: «طبق راهنمایی‌های FCDO، اگر یک فرد تحریم‌شده در موقعیت رهبری یک نهاد عمومی قرار داشته باشد، این نهاد به‌طور خودکار مشمول تحریم نمی‌شود. بنابراین، همکاری ما با قاری محمد یوسف احمدی و سراج الدین حقانی – با وجود حضورشان در لیست تحریم‌ها – ناقض قوانین بریتانیا نیست.»

سانسور محتوا و حذف زنان: هزینه ماندن در افغانستان

هزینه ماندن بی بی سی در افغانستان، سانسور محتوایی گسترده بوده است. به عنوان مثال، پخش موسیقی پاپ و آثار ستارگان زن افغان -که طالبان آنها را «مغایر شریعت» می‌دانند – به کلی متوقف شده است. بی بی سی در پاسخ به پرسش ما، اذعان کرد: «اخیراً در یک گزارش خبری، بخش کوتاهی از آهنگ یک خواننده زن افغان را استفاده کرده‌ایم. همچنین گاهی قطعاتی از موسیقی سنتی افغانستان را پخش می‌کنیم.»

یکی از نمونه‌های آشکار سانسور، گزارش تلویزیونی درباره نابودی سیستم آموزشی دختران تحت حاکمیت طالبان بود. این گزارش تصاویر تکان‌دهنده‌ای از مدارس دخترانه «مجاز» طالبان نشان می‌داد – جایی که دانش‌آموزان با پوشش برقع، تنها مجاز به حفظ قرآن بودند – در مقابل تصاویر آرشیوی از مدارس پررونق پیش از به قدرت رسیدن طالبان در سال ۲۰۲۱ که دختران ریاضیات، علوم و ادبیات می‌آموختند. با این حال، سردبیران بی بی سی با استناد به «حساسیت بالا»ی موضوع، از پخش آن خودداری کردند.

پاکسازی زنان و فشار بر روزنامه نگاران

این مصالحه ها حتی کارمندان زن بی بی سی را خشمگین کرده است. یک روزنامه نگار زن بی بی سی افغانستان که می خواهد ناشناس بماند، به “آن هرد”می گوید متقاعد کردن سردبیران برای پوشش اخبار و محتوای مربوط به حقوق زنان و آزادی بیان «بسیار سخت» است. او افزود: «مردم تماس می گیرند و التماس می کنند موسیقی بیشتری پخش کنیم، اما نمی کنیم.چون اگر چنین کنیم، عملیات ما در افغانستان تعطیل می شود.»

زنان در حال حذف شدن هستند. پیشتر چند مجری زن در بخش دری بی بی سی بودند، اما اکنون تنها یک نفر باقی مانده. در بخش پشتو، هیچ مجری زنی وجود ندارد.

تحقیقات داخلی و سانسور گزارش ها

شکایت های طالبان گاهی به تحقیقات داخلی علیه کارکنان بی بی سی منجر شده است – تجربه ای که یکی از روزنامه نگاران سابق بی بی سی به طور مستقیم با آن مواجه شد. او پیشتر درباره تبعیض گسترده در افغانستان گزارش داده بود. در اکتبر ۲۰۲۲، این خبرنگار قتل یک دانشجو به نام “حامد صبور” را پوشش داد. نیروهای تحت فرمان حقانی، صبور را در یک ایست بازرسی در کابل دستگیر، شکنجه و در نهایت به قتل رساندند. قاتلان ویدئویی از اعدام او را برای خانواده اش فرستادند.

پیش از پخش گزارش، این خبرنگار با بستگان و دوستان صبور مصاحبه کرد. اما پس از شکایت طالبان، او تحت یک تحقیق انضباطی یک ساله قرار گرفت و مجبور شد صحت گزارشش را – حتی با ارائه عکس جسد – ثابت کند. ۱۱ ماه پس از گزارش اولیه، او تبرئه شد.

پس از پرسش ما درباره دلیل تحقیق داخلی درباره این خبرنگار، سخنگوی بی بی سی در پاسخ ادعا کرد:”گزارش او حاوی تصویری از یک مرد زنده بود که هویت وی با حامد صبور مطابقت نداشت. بنابراین، این گزارش با دستورالعم لهای تحریریه بی بیسی سازگار نبود.»

این ادعا کاملاً نادرست است. گزارش این خبرنگار که برای تلویزیون و رادیو تولید شده بود—به هیچ وجه شامل تصاویر قربانی نبود. عکس اشتباه ابتدا در روزنامه گاردین منتشر شد – که این رسانه بعداً به اشتباه خود اعتراف کرد – ولی سپس در یک پست اینستاگرام متعلق به بی بی سی ظاهر گردید. این خبرنگار هیچ نقشی در تولید یا تأیید محتوای آن پست اینستاگرامی نداشت.

دفاعیات بی بی سی و تمجید طالبان 

بی بی سی با وجود همه این مسائل از فعالیتش در افغانستان دفاع می کند. این شبکه می گوید به اینکه «تنها رسانه خبری بین المللی فعال در افغانستان» است افتخار می کند. بی بی سی مدیا اکشن نیز اقداماتش را توجیه کرده و می گوید «نقش حیاتی در حمایت از روزنامه نگاران محلی برای ارائه اطلاعات نجات بخش در حوزه های سلامت و امنیت غذایی» دارد و «به همکاری با رادیوهای محلی برای حمایت از آخرین روزنامه نگاران زن باقی مانده افتخار می کند.»

اما شاید گویاترین اظهارنظر از سوی خود طالبان باشد. سخنگوی دولت طالبان در بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد: “بی بی سی به عنوان یک منبع خبری معتبر در افغانستان شناخته می‌شود. این رسانه با امارت اسلامی ما همکاری سازنده و مثبتی دارد.” با چنین تمجیدی، سخت است تصور کنیم بی بی سی واقعاً پرچمدار بی‌طرفی رسانه‌ای است.