حداقل هزینه سفره هر نفر از ۳ میلیون رد شد

به گزارش تجارت ایده‌آل، هر فرد برای این که بتواند زندگی سالمی داشته باشد و به بیماری‌های مربوط به سوءتغذیه دچار نشود، باید مقدار مشخصی از گروه‌های متنوع غذایی را در طول ماه مصرف کند. هزینه‌ای که فرد برای تامین این گروه‌های غذایی می‌کند معمولا هزینه‌ای است که با کاهش درآمد هم حذف نمی‌شود چرا که مستقیما با خوراک و سلامت فرد در ارتباط است. بنابراین، می‌توان گفت که حداقل هزینه لازم برای داشتن زندگی با سلامت غذایی، هزینه تامین این سبد خوراکی است.
با توجه به این اهمیت، مراکز علمی پیشروی کشور از جمله انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی و دانشکده علوم تغذیه دانشگاه علوم پزشکی تهران، الگویی به نام «سبد غذایی بهینه» طراحی کرده‌اند که ترکیبی دقیق از گروه‌های غذایی ضروری را برای پوشش نیازهای روزانه بدن ارائه می‌دهد.

با این حال، یافته‌های اخیر حاکی از آن است که دسترسی به این سبد غذایی استاندارد برای بخش قابل‌توجهی از جامعه به‌ویژه در ماه‌های پایانی سال، به چالشی جدی تبدیل شده است. نوسانات ماهانه قیمت کالاهای اساسی و افزایش چشمگیر هزینه‌های سبد غذایی در ماه‌هایی مانند دی نسبت به دوره‌های قبل، فشار اقتصادی بر خانوارها را تشدید کرده است.

اکوایران با رصد داده‌های رسمی که توسط مرکز آمار منتشر می‌شود، شاخصی توسعه داده که «هزینه ماهانه تأمین سبد غذایی مطلوب» را برای هر فرد ارزیابی می‌کند. هزینه تامین این سبد خوراکی در اسفند ماه، از ۳ میلیون تومان عبور کرده است.
در سبد معیشتی اکوایران چه اقلامی وجود دارد؟

سبد پیشنهادی اکوایران با ۱۳ گروه کالایی، نیازهای تغذیه‌ای را پوشش می‌دهد، اما ابهام در کیفیت اقلام —مانند توصیه به مصرف روزانه ۳۰ گرم حبوبات بدون اشاره به نوع یا کیفیت آن — محاسبه هزینه واقعی را به چالشی تبدیل کرده است. برای رفع این پیچیدگی، از داده‌های مرکز آمار ایران استفاده شده که قیمت کالاهای خوراکی در مناطق شهری را بر پایه محصولاتی با کیفیت ثابت و مشخص محاسبه می‌کند. همچنین در این سبد، گزینه‌های اقتصادی و پرمصرف هر گروه کالایی — مانند برنج خارجی به جای برنج ایرانی، یا عدس و لپه به عنوان حبوبات ارزان‌تر و رایج در آشپزی ایرانی — در اولویت قرار گرفته‌اند. این رویکرد نه تنها هزینه تهیه سبد را به حداقل می‌رساند، بلکه تصویری واقع‌گرایانه از هزینه‌های ضروری برای تغذیه سالم اما حداقلی را ارائه می‌دهد.

بدیهی است که این سبد می‌تواند حاوی خوراکی‌های مفیدتر و متنوع‌تری باشد اما در آن صورت نمی‌توان به آن «حداقلی‌بودن هزینه» را نسبت داد.

تفاوت ماهوی این سبد با «سبد شاخص قیمت مصرف‌کننده» یا همان سبد مورد استفاده برای محاسبه تورم در مرکز آمار در دو محور اصلی قابل بررسی است. از یک سو، سبد غذایی پیشنهادی معیاری فردمحور است که تنها بر تامین حداقل نیازهای غذایی از طریق خوراکی‌های اساسی تمرکز دارد، در حالی که سبد مصرفی مرکز آمار — با در نظر گرفتن بُعد خانوار ۳.۱ نفره — تمام کالاها و خدمات مصرفی را با ضرایب اهمیت مختلف دربرمی‌گیرد و مبنای محاسبه تورم کلان اقتصادی است. از سوی دیگر، نوسانات قیمتی در سبد غذایی لزوماً با تغییرات تورم کلی هم‌جهت نیست، چرا که افزایش هزینه‌های حیاتی تغذیه ممکن است تحت تأثیر عوامل متفاوتی نسبت به سایر بخش‌های مصرفی قرار گیرد. این تمایزها نشان می‌دهد که سبد غذایی پیشنهادی نه تنها ابزاری برای سنجش دسترسی به نیازهای اولیه است، بلکه تحلیلی جداگانه از فشار اقتصادی بر خانوارها در حوزه تغذیه ارائه می‌کند.
وضعیت قیمت‌ خوراکی‌ها در سبد معیشتی اکوایران

در سبد معیشتی اکوایران یا «سبد غذایی مطلوب جامعه ایرانی»، پیشنهاد شده که هر فرد در ماه ۲ کیلو و ۱۰۰ گرم برنج خارجی درجه یک مصرف کند. طبق اعلام مرکز آمار هزینه تامین این مقدار برنج در اسفند ماه ۱۶۷ هزار و ۶۷۷ تومان برای هر نفر بوده است. به همین ترتیب، مصرف ۷۵۰ گرم ماکارونی نیز هزینه‌ای ۳۶ هزار تومانی به دنبال دارد. این این میان، پر هزینه‌ترین مورد این سبد غذایی، گوشت گاو یا گوساله است. طبق مقادیر توصیه شده، هر فرد بهتر است در ماه حداقل ۹۰۰ گرم گوشت قرمز مصرف کند. اگر این گوشت، گوساله باشد در اسفند ماه ۵۲۸ هزار و ۹۵۲ تومان هزینه برای هر فرد ایجاد کرده است.

این هزینه‌ها برای سایر نیازهای خوراکی نیز با افزایش روبرو بوده است. برای مثال، هر فرد باید ۷۵۰ گرم کره در ماه مصرف کند که هزینه تامین آن طبق ارقام اعلامی از سوی مرکز آمار در اسفند به ۴۳۹ هزار تومان رسیده است.

این افزایش قیمت به صیفی‌جات و حبوبات نیز سرایت کرده است. برای مثال هزینه خریداری ۹۰۰ گرم عدس و ۲کیلو و ۱۰۰ گرم سیب‌زمینی به ترتیب به حدود ۱۳۶ هزار تومان و ۱۱۱ هزار تومان رسیده است.
تورم سبد معیشتی اکوایران در اسفند ۱۴۰۳

بر اساس اقلامی که به آن اشاره شد، هزینه تامین هر ۱۹ کالای موجود در سبد معیشتی اکوایران برای هر نفر در اسفند ۱۴۰۳ به ۳ میلیون و ۸ هزار و ۷۷۳ تومان رسیده است. این رقم نسبت به بهمن ماه ۵.۷۲ درصد و نسبت به اسفند سال قبل ۴۶.۶ درصد افزایش یافته است. در حالی تورم ماهانه سبد معیشتی اکوایران به ۵.۷ درصد رسیده که تورم کل مرکز آمار روی سکوی ۳.۳ درصدی ایستاده است. از آن‌جایی که تورم مرکز آمار شامل کل سبد مصرف – اعم از خوراکی و غیرخوراکی- می‌شود می‌توان گفت که برخورد تورم به کالای خوراکی، آن هم از نوع کالاهای اساسی، شدیدتر بوده است.