با افزایش خشکی سدها؛ آیا تهرانی‌ها «آب مرده» می‌نوشند؟
با کاهش کم‌سابقه ذخایر سدهای تهران و رسیدن دو سد ماملو و لار به حجم مرده، پرسش نگران‌کننده‌ای میان شهروندان پایتخت مطرح شده است که آیا تهرانی‌ها «آب مرده» می‌نوشند.
به گزارش تجارت ایده‌آل، با پایان سال آبی ۱۴۰۳–۱۴۰۴ و ثبت کاهش ۴۸.۶ درصدی بارندگی در تهران نسبت به متوسط بلندمدت، حالا بحران خشکسالی به پاییز رسیده است. با پیش‌بینی بارندگی کمتر از حد نرمال در پاییز و بارندگی صفر از ابتدای سال آبی جدید، نگرانی تهرانی‌ها درباره بحران آب بیشتر شده است. براساس آمار سازمان هواشناسی، متوسط بلندمدت بارندگی در تهران ۲۸۰ میلی‌متر است، در حالی که سال آبی تهران تنها با ۱۴۴٫۲ میلی‌متر بارندگی به پایان رسید. این میزان نیمی از بارندگی متوسط بلندمدت تهران کمتر است.
تهران وارد ششمین سال خشکسالی شد. تابستان امسال یکی از سخت‌ترین سال‌های صنعت آب کشور برای تامین آب آشامیدنی تهرانی‌ها سپری شد. ذخایر سدهای پنج گانه تهران به کمتر از ۲۰ درصد رسید و فشار آب در تهران کاهش یافت.
در روزهای اخیر، خبر اعلام خروج سد ماملو از مدار، نگرانی از رسیدن به تنش آبی شدید و روز آبی صفر در تهران را تشدید کرده است. کل مخزن سد ماملو گنجایش ذخیره ۲۵۰ میلیون مترمکعب آب را دارد که از این میزان ۲۲۲ میلیون مترمکعب گنجایش مفید مخزن و ۲۸ میلیون مترمکعب گنجایش مرده مخزن است. در حالی که اکنون گنجایش مخزن این سد به ۱۹ میلیون مترمکعب رسیده است. در واقع اکنون حجم مرده مخزن در حال مصرف است.
پایتخت در حالی ششمین سال خشکسالی پیاپی خود را می‌گذرانند که از مجموع پنج‌سد تأمین کننده آب تهران، ۳ سد به حجم مرده رسیده‌اند.
این خبر بلافاصله از سوی سخنگوی صنعت آب ایران تکذیب شد، اما جزئیاتی از این تکذیبیه منتشر شد که نگرانی‌ها درباره کیفیت آب مصرفی پایتخت را بیشتر کرد. عیسی بزرگ‌زاده در توضیح این خبر با تاکید بر اینکه این سد همچنان ذخیره آبی دارد گفت: «سد ماملو به حجم مرده رسیده ولی انتقال آب از آن از جریان پایه و حجم مرده ادامه دارد و باید گفت که در حال حاضر این سد از مدار خارج نشده است.» این موضوع تنها به سد ماملو محدود نشد و سدلار نیز به حجم مرده خود رسید، اما به گفته بزرگ‌زاده انتقال آب از هر دو سد و بر مبنای جریان پایه و حجم مرده ادامه دارد.
درصد پرشدگی سدهای تهران حاکی از شرایط بحرانی وضعیت آنهاست. هم اکنون سد طالقان ۴۱ درصد، سد لتیان ۲۵ درصد و سد امیرکبیر ۱۵ درصد پرشدگی دارند و دو سد لار با ۲ درصد، و سد ماملو با ۸ درصد نزدیک به حجم مرده خود قرار دارند.
آب مرده، اصطلاحی فنی است؟
آب مرده دقیقا چیست؟ آیا برای سلامتی مضر است؟ علیرضا سلیمانی‌ها، عضو اندیشکده تدبیر آب درباره اصطلاحی که این روزها آن را زیاد می‌شنویم، می‌گوید: «آنچه به عنوان حجم مرده سدها ذکر می‌شود در واقع دریچه‌ای است که حداقل تراز آبگیری را نشان می‌دهد و اگر آب زیر آن تراز بیاید به آن حجم، آب مرده می‌گویند.»
او می‌گوید این حجم با توجه به رسوبات موجود در سد و به تناسب عمر سد محاسبه می‌شود: «حجم مرده به این معنا نیست که آب با کیفیتی در سد نیست. بعلاوه باید این نکته را در نظر داشت که معمولا جریانی از بارندگی وجود دارد و سدها همواره ورودی دارند.»
به گفته سلیمانی‌ها نامشخص بودن آمار خروجی سدها امکان ارائه اظهارنظرهای ضد و نقیض را زیاد می‌کند و می‌گوید: «در حال حاضر به این دلیل که آمار مشخصی از سدها نمی‌دهند امکان ارزیابی دقیق سخت است. تا سال ۱۴۰۱ با در شرکت مدیریت منابع آب به صورت آنلاین امکان مشاهده حجم ورودی، خروجی، میزان ذخیره سدها وجود داشت. اما از آن سال دسترسی‌ها قطع شده است و عملا هیچ اطلاعی وجود ندارد و لذا بازار این صحبت ها باز می‌شود. امکان راستی آزمایی نیز وجود ندارد و باید تنها به صحبت‌های مسئولین اکتفا کرد.»
سلیمانی‌ها در پاسخ به اینکه میزان آب یک سد در چه شرایطی قابلیت مصرف ندارد، توضیح می‌دهد: «اصلا چنین چیزی وجود ندارد، چرا که صحبت از کیفت آب است. البته برخی سدها دریچه‌های تهتانی برای خارج کردن رسوب دارند تا بتوان از این آب استفاده کرد. اما در مجموع از آنجایی که آب سد پیش از مصرف به تصفیه خانه می‌رود در نتیجه از کیفیت لازم برخوردار است و این عنوان (آب مرده) باعث نمی‌شود کیفیت آن تغییر کند و محدودیت کیفی برای آن وجود ندارد.»
منبع: اکوایران