آیا اهداف رشد چین دردسرساز می‌شوند؟
مقالۀ جدید جفری چانگ از دانشگاه چینی هنگ‌کنگ و دیگران این مسئله را بررسی می‌کند که چگونه اهداف رشد، مشوق‌ها را مخدوش می‌کنند. این اهداف در مسیر خود از رأس به سطوح پایین‌تر دولت، به‌طور فزاینده‌ای بزرگ‌تر می‌شوند. از آنجا که رشد اقتصادی بالاتر شانس ارتقای مقامات را افزایش می‌دهد، آن‌ها اهداف رشد را متورم می‌کنند تا از رقبا پیشی بگیرند.
وقتی نخست‌وزیر چین، لی چیانگ، در ماه مارس اعلام کرد که هدف رشد تولید ناخالص داخلی کشور در سال جاری «حدود ۵ درصد» خواهد بود، این عدد بلندپروازانه به نظر می‌رسید. پس از آن‌که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، در آوریل تعرفه‌هایی را اعلام کرد، این هدف تقریباً خیال‌پردازانه به نظر آمد. با این حال، اقتصاد چین تا اینجای سال عملکرد شگفت‌انگیزی داشته است. صادرات همچنان در حال رشد است و با وجود پایین مصرف‌کننده، فروش خُرده‌فروشی افزایش یافته است. شاخص تولیدی مجلۀ تجاری کای‌شین در ماه ژوئن از ۴۸.۳ به ۵۰.۴ جهش کرد. لی در نشست اخیر مجمع جهانی اقتصاد در تیانجین با شور گفت: «ما به خودمان باور داریم و می‌توانیم رشد نسبتاً سریعی را حفظ کنیم.» بانک آمریکایی سیتی‌گروپ نیز پیش‌بینی رشد خود برای سال ۲۰۲۵ را که در اوایل آوریل ۴.۲ درصد بود، به ۵ درصد افزایش داد ــ‌دقیقاً مطابق هدف رسمی.
سیاست‌گذاران چینی در هدایت دومین اقتصاد بزرگ جهان به شکل مشکوکی بسیار موفقند. از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۴ (به‌جز سال‌های کرونا، یعنی ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲)، رشد تولید ناخالص داخلی به‌طور میانگین فقط ۰.۱۷ درصد با هدف اعلامی فاصله داشت. بسیاری از اقتصاددانان نگران دست بردن دولت در آمارها هستند، به‌ویژه اینکه از طریق دستکاری در شاخص‌های قیمتی کاری کند که رشد ضعیف هنگام تعدیل با نرخ تورم، قوی‌تر به نظر برسد. در واقع، مشکل اهداف اقتصادی چین این نیست که به آن‌ها نمی‌رسند، بلکه این است که مقامات برای رسیدن به آن‌ها بیش از حد تلاش می‌کنند.
مقالۀ جدید جفری چانگ از دانشگاه چینی هنگ‌کنگ و دیگران این مسئله را بررسی می‌کند که چگونه اهداف رشد، مشوق‌ها را مخدوش می‌کنند. این اهداف در مسیر خود از رأس به سطوح پایین‌تر دولت، به‌طور فزاینده‌ای بزرگ‌تر می‌شوند. از آنجا که رشد اقتصادی بالاتر شانس ارتقای مقامات را افزایش می‌دهد، آن‌ها اهداف رشد را متورم می‌کنند تا از رقبا پیشی بگیرند. این موضوع بر انواع تصمیم‌گیری‌ها اثر می‌گذارد. در حال حاضر نگرانی‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه دولت‌های محلی با تکرار پروژه‌های جذب سرمایۀ فناوری پیشرفته، به جنگ قیمتی دامن بزنند. همچنین پول زیاد بدون برنامه‌ای به زیرساخت‌ها تزریق شده است. طبق مقالۀ جدید، بین سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۲۲، هر بار که رشد اقتصادی یک استان یک درصد از هدف خود عقب می‌ماند، آن استان به‌طور میانگین سرمایه‌گذاری زیرساختی خود را معادل ۰.۴ درصد از تولید ناخالص داخلی افزایش می‌داد.
شی جین‌پینگ، رهبر چین، مدت‌هاست که از این تحریف‌ها خبر دارد. او در سال ۲۰۱۳ گفت: «نباید صرفاً بر اساس نرخ رشد تولید ناخالص داخلی قضاوت کنیم که آیا کسی قهرمان است یا نه.» در دوران رهبری او، عواملی همچون حفاظت از محیط زیست و ثبات اجتماعی به‌طور فزاینده‌ای برای ارتقا جایگاه مقامات اهمیت یافته‌اند. رشد صرف دیگر کافی نیست؛ باید رشد از نوع «با کیفیت بالا» باشد، مطابق تعریفی که او ارائه می‌دهد.
با این حال، اگرچه اهداف رشد همچنان اهمیتی حیاتی دارند، مقامات دیگر دقیقاً نمی‌دانند این اهداف چگونه در ارزیابی عملکردشان لحاظ خواهد شد. این موضوع می‌تواند به ناتوانی در تصمیم‌گیری یا فرمانبرداری صوری بینجامد. چین در موقعیتی نیست که چنین چیزی را تاب بیاورد. هر چه که باشد، با وجود اخبار خوب اخیر، هنوز با فشارهای ناشی از رکود تورمی، بازار مسکن ناپایدار و حملات دونالد ترامپ دست‌وپنجه نرم می‌کند. پیش‌تر، دغدغۀ مقامات این بود که مبادا به اهداف نرسند. اکنون، نگرانند که مبادا عدد درست را به روش نادرست به دست آورند ــ‌در کنار باقی مشکلات.
منبع: اکونومیست