چرا شاخص فلاکت افزایش یافت؟

آمارهای اقتصادی نشان می دهند شاخص فلاکت کشور نسبت به سال گذشته روندی افزایشی را طی کرده است. درواقع شاخص فلاکت که در پایان سال گذشته ۴۰.۳ بود به عدد ۴۲.۲ واحد افزایش پیدا کرده است.

 ۱۷ استان از جمله خوزستان، کرمان و لرستان وضعیتی بدتر از میانگین ملی دارند و استان خوزستان با ثبت شاخص فلاکت ۴۶.۶ واحد (تورم ۳۵.۶ درصدی و بیکاری ۱۱ درصدی) وضعیتی دشوارتر از سایر استان های کشور دارد. همچنین استان خراسان جنوبی با ۳۷.۹ واحد شرایط بهتری را از سایر استان های کشور دارد.

با توجه به اهمیت شاخص فلاکت در وضعیت معیشت، زندگی اجتماعی و حتی امید به زندگی در جوامع مختلف، پرسش هایی درخصوص این شاخص و دقت آمارهای ارائه شده مطرح است. دکتر حسین راغفر، اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا در گفتگو با فرارو به این پرسشها پاسخ داده است:

وضعیت تورم باعث افزایش شاخص فلاکت شده

حسین راغفر به فرارو گفت: «شاخص فلاکت از اساس یک شاخص سیاسی است. این شاخص در زمان جیمی کارتر در ایالات متحده مطرح شد و حاصل جمع نرخ تورم و نرخ بیکاری است. البته این  ۲ شاخص،قطعا از شاخص های بسیار مهم محسوب می شوند و وضعیت فلاکت که از این دو کسب می شود نیز باید مورد توجه قرار گیرد. اما وقتی صحبت از شاخص فلاکت در ایران می کنیم، باید به این نکته دقت کنیم که مقدمه های محاسبه شاخص فلاکت دقیق نیستند. یعنی هم شاخص بیکاری در کشور ما با دقت محاسبه نمی شود و هم شاخص تورم. اگرچه هر دو شاخص در طول سال های اخیر نشان داده اند که وضعیت بدتر شده و نه بهتر. اما مشخص نیست این بدتر شدن وضعیت تا چه میزان دقیق است یا نرخ تورم و بیکاری کشور در طول سال های اخیر تا چه حد بالاتر رفته است. »

وی افزود: «متاسفانه سال هاست که در کشور ما دسترسی به آمارهای دقیق اقتصادی محدود شده و نمی توان به آمارهایی که ارائه می شود با دیده اطمینان نگاه کرد. اما اگر روی همین آمار فعلی متمرکز شویم و بر اساس همین آمارها درک کنیم که کشور، مسیر افزایشی شاخص فلاکت را تجربه می کنیم اما دلیل این وضعیت چیست؟ پاسخ روشن است. سال هاست که اقتصاد کشور به حال خود رها شده است و بخش خصوصی، به هر شیوه ای که می خواهد قیمت ها را افزایش می دهد و هیچ کنترلی بر عملکرد عرضه کنندگان و بخش خصوصی وجود ندارد و دولت نیز عملا وضعیت را به دست بازار و بازاریان سپرده و در نتیجه مردم قربانی این سیاست های رهاسازی شده اند که اتفاق افتاده است. بنابراین دلیل بدتر شدن این شاخص، عمدتا، افزایش نرخ تورم است.»

احتمال افزایش شاخص فلاکت در گزارش بعدی

این استاد دانشگاه درخصوص مسئله بیکاری و تاثیر آن بر نرخ فلاکت در کشور گفت: «نیازی به عدد و رقم نیست و تنها با مشاهده میدانی در جامعه نیز می توان دریافت که وضعیت نرخ بیکاری در کشور طی سال های اخیر بدتر شده است. بخشی از علت بیکاری در کشور، شوک درمانی هایی است که به اقتصاد کشور تحمیل شد. قیمت ارز به شکلی نابهنجار روند صعودی داشته و این موضوع مستقیما اوضاع بازار کار را بدتر کرده است. نکته دیگر این است که افزایش نرخ ارز باعث شده هزینه های تولید کنندگان به شدت افزایش پیدا کند و تولید کنندگان ناچار باشند یا میزان تولید خود را کاهش دهند یا حتی اگر تولید را کاهش نداده باشند، به علت نوسانات بازار، تقاضاهای خرید کاهش پیدا کرده و در نتیجه، رکود در بازار تعمیق شده و عملا با پدیده افزایش شاخص فلاکت مواجه شده ایم.»

وی در خصوص چشم انداز سال آتی در حوزه شاخص فلاکت گفت: «این آمار از سالی که گذشت کسب شده و به نوعی می توان گفت آمار پیش از جنگ است. در شرایط پساجنگ، شرایط پیچیده تر شده است. برخی سازمان ها، شرکت ها و کارخانه ها در حال تعدیل نیرو هستند یا این کار را در روزهای جنگ انجام داده اند. بنابراین شاخص بیکاری در کشور، قطعا نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته رو به افزایش است و همین شاخص نیز روی آمارها نهایی فلاکت تاثیری مستقیم خواهد داشت. از دیگر آثار تجاوز اخیر به خاک کشور روی نرخ تورم خواهد بود. همانطور که اشاره کردم ما حتی در روزهای پیش از جنگ نیز درگیر تورم بوده ایم و اکنون با شکل گیری حمله نظامی علیه کشورمان، افزایش تورم، یکی از مورد انتظار ترین رخدادها خواهد بود. نتیجه این که با این شرایط و با توجه به آن که برنامه ویژه ای از سوی وزارت اقتصاد برای تغییر وضعیت دیده نمی شود، می توان لااقل با اطلعات فعلی حدس زد سال آینده، نرخ فلاکت افزایش پیدا کند.»