هوش مصنوعی در ایران: پروانه‌ای در قفس تحریم‌ها

به گزارش تجارت ایده‌آل،  هوش مصنوعی، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و تحول‌آفرین‌ترین فناوری‌های عصر حاضر، در حال دگرگون کردن صنایع مختلف و شیوه‌های زندگی انسان‌ها است. کشورهای پیشرفته، با سرمایه‌گذاری‌های کلان و توسعه مدل‌های پیشرفته، در حال رقابت برای تسلط بر این حوزه هستند. در این میان، سهم ایران از این پیشرفت‌ها چیست؟ آیا می‌توان با وجود تحریم‌های بین‌المللی، کمبود سخت‌افزار و مهاجرت گسترده متخصصان، در این رقابت جهانی جایگاهی کسب کرد؟

توسعه مدل‌های زبانی فارسی یکی از چالش‌های جدی در این مسیر است. درحالی‌که مدل‌های هوش مصنوعی به سرعت در حال تکامل هستند، کمبود داده‌های فارسی، دسترسی محدود به منابع پردازشی و هزینه‌های بالای توسعه، موانع بزرگی را برای پیشرفت مدل‌های بومی ایجاد کرده‌اند. برخی معتقدند که نیازی به تمرکز بر توسعه مدل‌های اختصاصی فارسی نیست و می‌توان از مدل‌های متن‌باز جهانی که عملکرد خوبی در زبان فارسی دارند، استفاده کرد. اما آیا این راهکار در بلندمدت کافی خواهد بود؟

از سوی دیگر، محدودیت‌های داخلی و سیاست‌های فیلترینگ نیز بر روند توسعه هوش مصنوعی در ایران تأثیرگذار بوده است. بسیاری از شرکت‌های داخلی، برای دور زدن تحریم‌ها و دسترسی به منابع پردازشی، مجبور به همکاری با پلتفرم‌های خارجی هستند. اما آیا این همکاری‌ها پایدار خواهند ماند؟ و آیا تحریم‌ها و موانع قانونی داخلی می‌توانند رشد این صنعت را کندتر کنند؟

در این گفت‌وگو با احسان عزیزی، هم‌بنیان‌گذار AvalAI، به بررسی چالش‌های اساسی در مسیر توسعه مدل‌های هوش مصنوعی در ایران، نقش مدل‌های متن‌باز در آینده این صنعت، تأثیر تحریم‌ها و سیاست‌های داخلی بر رشد هوش مصنوعی و راهکارهای ممکن برای رقابت‌پذیری ایران در سطح جهانی پرداخته‌ایم؛ مشروح این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید:

چالش‌های اصلی در توسعه مدل‌های هوش مصنوعی در ایران

احسان عزیزی، هم‌بنیان‌گذار AvalAI در پاسخ به این پرسش که مهم‌ترین چالش‌های توسعه مدل‌های زبانی هوش مصنوعی در ایران چیست، گفت: «چالش‌های توسعه مدل‌های هوش مصنوعی در ایران را می‌توان به سه حوزه اصلی تقسیم کرد: داده، سخت‌افزار و نیروی انسانی.»

توسعه مدل‌های فارسی: مشکلات داده‌ای و سخت‌افزاری

او در ادامه گفت: «در حوزه داده، یکی از مشکلات اساسی، کمبود دیتاست‌های باکیفیت به زبان فارسی است. در مقایسه با زبان‌هایی مانند انگلیسی، محتوای تولیدشده به زبان فارسی در بستر وب به‌مراتب کمتر است. این موضوع به دلیل جمعیت محدود فارسی‌زبانان و حجم پایین محتوای فارسی در اینترنت است که باعث می‌شود توسعه مدل‌های مبتنی بر این زبان، با محدودیت مواجه شود.»

عزیزی در ادامه افزود: «چالش دوم، سخت‌افزار است. توسعه مدل‌های هوش مصنوعی نیازمند زیرساخت‌های سخت‌افزاری قدرتمند است که در ایران، به دلیل تحریم‌ها و هزینه‌های بالای تأمین تجهیزات، این مسئله به یک معضل جدی تبدیل شده است. بسیاری از کشورها با استفاده از مراکز داده قدرتمند، هزینه‌های پردازشی مدل‌های زبانی را کاهش می‌دهند، اما در ایران این امکان به‌راحتی فراهم نیست.»