فرق نرخ دیه زن با مرد در قانون مجازات اسلامی +جزئیات

به گزارش تجارت ایده‌آل، نرخ دیه سال ۱۴۰۴ در ماه‌های عادی، یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان و در ماه‌های حرام دو میلیارد و ۱۳۳ میلیون تومان تعیین شده است.

اگرچه طبق فقه اسلامی، دیه زن نصف دیه مرد است، اما بر اساس ماده ۵۵۱ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، صندوق تأمین خسارت‌های بدنی موظف به پرداخت مابه‌التفاوت می‌شود. این پرداخت از وظایف قانونی صندوق محسوب می‌شود و در صورت شناسایی مقصر، وی ملزم به بازپرداخت مبلغ یادشده به صندوق خواهد بود.

مفهوم و مبنای قانونی دیه

دیه مبلغی است که به‌عنوان جبران خسارت بدنی یا فوت ناشی از جرائم غیرعمدی، مانند تصادفات رانندگی، پرداخت می‌شود. این مبلغ از نظر شرع و قانون ایران نوعی حق‌الناس است که برای بازگرداندن عدالت و جبران زیان واردشده تعیین می‌شود.

در قانون مجازات اسلامی، دیه در کنار «ارش» و «جریمه نقدی» از ابزارهای جبران خسارت محسوب می‌شود. اما تفاوت‌هایی دارد. دیه مبلغ مشخص در قانون دارد (مثل دیه چشم، دست یا فوت کامل)، اما ارش مبلغی است که میزانش در قانون مشخص نیست و پس از معاینه پزشکی قانونی، قاضی بر اساس نوع جراحت تعیین می‌کند.

دیه همچنین  با جریمه نقدی هم فرق دارد. زیرا جریمه نقدی یک مجازات مالی برای سرپیچی از قانون است، نه جبران خسارت.

مبلغ نرخ دیه کامل انسان در سال ۱۴۰۴

طبق اعلام رسمی قوه قضائیه در هفته آخر اسفند ۱۴۰۳، نرخ دیه کامل انسان در تصادفات یا جرائم غیرعمدی به شرح زیر است:

نرخ دیه کامل در ماه‌های عادی، یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان و مبلغ دیه کامل در ماه‌های حرام (چهار ماه قمری)، یک‌سوم معادل ۵۳۳ میلیون تومان افزایش یافته و دو میلیارد و ۱۳۳ میلیون تومان تعیین شده است. این مبلغ نسبت به سال ۱۴۰۳ حدود ۳۳ درصد افزایش داشته است. یعنی برای دیه در ماه‌های عادی ۵۳۳ میلیون و دیه در ماه‌های حرام ۷۱۱ میلیون تومان افزایش یافته است.

همچنین ماه‌های حرام ذی‌القعده، ذی‌الحجه، محرم و رجب هستند که در سال ۱۴۰۴ با بازه‌های ۹ اردیبهشت تا ۳ مرداد و ۱ تا ۳۰ دی مصادف شده‌اند.

جدول نرخ‌های دیه در سال ۱۴۰۴          

دیه اعضای بدن و نحوه محاسبه

نرخ دیه اعضای بدن بر اساس درصدی از دیه کامل انسان تعیین می‌شود. برخی از موارد رایج عبارتند از:

دیه هر چشم سالم: نصف دیه کامل

دیه هر دست: نصف دیه کامل

دیه هر پا: نصف دیه کامل

دیه هر دندان: یک‌چهلم دیه کامل (در حدود ۳۰ میلیون تومان برای سال ۱۴۰۴)

دیه شکستگی استخوان: بسته به محل و درمان، بین یک‌دهم تا یک‌سوم دیه کامل

در جراحات یا صدماتی که در قانون عدد مشخصی ندارند، مانند کما در اثر تصادف که ممکن است عمق آن و صدمات وارده در هر مورد متفاوت باشد، ارش جایگزین دیه شده و مبلغ آن توسط پزشک قانونی و قاضی تعیین می‌شود.

دیه زن چقدر است؟ شرایط پرداخت دیه کامل برای بانوان

بر اساس فقه اسلامی و قانون مجازات اسلامی، دیه کامل زن معادل نصف دیه کامل مرد است. بنابراین در سال ۱۴۰۴ دیه کامل زن در ماه‌های عادی، ۸۰۰ میلیون تومان و دیه کامل زن در ماه‌های حرام، یک میلیارد و ۶۶ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است.

با این حال، مطابق تبصره ماده ۵۵۱ قانون مجازات اسلامی، در حوادثی که قربانی مرد نباشد (مانند زن یا فرد خنثی)، مابه‌التفاوت دیه او تا سقف دیه مرد از صندوق تأمین خسارت‌های بدنی پرداخت می‌شود.

همچنین در صورتی که خسارت جانی واردشده به زن تا یک‌سوم دیه کامل انسان باشد، دیه زن و مرد برابر محاسبه می‌شود. یعنی در جراحات و صدمات جزئی، تفاوتی میان زن و مرد وجود ندارد و مقصر باید کامل مبلغ دیه را پرداخت کند.

نقش بیمه شخص ثالث در پرداخت دیه

در تصادفات رانندگی، اگر راننده بیمه شخص ثالث معتبر داشته باشد، پرداخت دیه به عهده شرکت بیمه است. شرکت بیمه موظف است خسارت‌های جانی و مالی ناشی از تصادف را تا سقف تعهدات جانی مندرج در بیمه‌نامه جبران کند، چنانچه میزان دیه بیشتر از سقف تعهدات باشد، مابقی مبلغ باید توسط مقصر حادثه یا وراث او پرداخت شود. اما نحوه و سقف این دو نوع خسارت متفاوت است.

در بیمه شخص ثالث، سقف تعهدات جانی شرکت‌های بیمه معادل دیه کامل در ماه‌های حرام است. یعنی حداکثر مبلغی که بیمه برای خسارات جانی پرداخت می‌کند، ۲ میلیارد و ۱۳۳ میلیون تومان خواهد بود. مگر اینکه سقف بیمه‌ شخص ثالث کمتر از مقدار دیه باشد که در این صورت مقصر باید مازاد آن را پرداخت کند و یا اینکه بیمه‌نامه‌ خودرو مقصر منقضی شده باشد که در آن صورت پرداخت کامل دیه به عهده مقصر است.

در تصادفاتی که هیچ آسیب جانی وارد نشده و فقط خودرو یا اموال خسارت دیده‌اند، بیمه شخص ثالث موظف است خسارت مالی را جبران کند، اما با یک محدودیت عددی. طبق قانون، سقف خسارت مالی معادل است با ۲.۵ درصد مبلغ دیه کامل در ماه حرام، یعنی ۵۳ میلیون ۳۲۵ هزار تومان است. در اینجا مبلغ «دیه» فقط به‌عنوان مبنای محاسبه عدد سقف مالی استفاده می‌کند، نه اینکه واقعاً ربطی به جان انسان داشته باشد.

اگر هزینه‌ی تعمیر خودرو بیشتر از سقف بیمه باشد (مثلاً تصادف شدید با خودروی گران‌قیمت)، مازاد آن را باید راننده مقصر شخصاً بپردازد. بسیاری از رانندگان برای رفع این محدودیت، بیمه‌ی بدنه خودرو را هم جداگانه تهیه می‌کنند تا خسارات مالی بیشتر را پوشش دهد.

دیه زنان در صورت تصادف جرحی

طبق ماده ۱۰ قانون بیمه اجباری، در پرداخت خسارت بدنی از محل بیمه شخص ثالث، جنسیت و دین زیان‌دیده تأثیری در میزان پرداخت ندارد. یعنی اگر خانمی در تصادف فوت شود، بیمه موظف است کل مبلغ دیه کامل سال حادثه را پرداخت کند، نه نصف آن.

همچنین سن نیز نقشی ندارد. بنابراین خسارت دیده چه کودک، چه بزرگسال و چه کهنسال باشد، نزد قانون و بیمه پرداخت دیه یکسان است.

منبع: فرارو