بورس به استراحت رفت
شاخص‌کل بورس تهران که در مهرماه بازدهی کم‌سابقه ۲۱درصدی را به‌ثبت رساند، در آبان‌ماه تنها ۲.۸۸درصد رشد کرد و در میانه کانال ۳.۱میلیونی ایستاد. شاخص هموزن نیز عملکردی مشابه و بازدهی حدود ۲.۷درصدی را به نمایش گذاشت.
به گزارش تجارت ایده آل؛ بورس تهران که در مهرماه یکی از هیجانیترین ماه‌های خود را تجربه کرده‌بود، در آبان‌ماه به مسیر آرامتری قدم گذاشت. رفتار معاملاتی سرمایه‌گذاران و کاهش شتاب ورود پول به این بازار نشان می‌دهد، رشد قیمت سهام در مرحله کنونی از سرعت قبلی خود فاصله گرفته و شاخص‌ها بهتدریج وارد فاز استراحت، ارزیابی دوباره و احتیاط شده‌اند. این تغییر فضا بیانگر آن است که بورس پس از جهشهای پاییزی، اکنون نیازمند هضم سود‌های قبلی و شکل‌گیری محرکهای تازه برای ادامه مسیر صعودی است.
شاخص‌کل بورس تهران که در مهرماه بازدهی کم‌سابقه ۲۱درصدی را به‌ثبت رساند، در آبان‌ماه تنها ۲.۸۸درصد رشد کرد و در میانه کانال ۳.۱میلیونی ایستاد. شاخص هموزن نیز عملکردی مشابه و بازدهی حدود ۲.۷درصدی را به نمایش گذاشت. این وضعیت در حالی است که دلار و طلا در برابر بازار سهام خودنمایی کردند. دلار در بازار آزاد با بازدهی حدود ۵.۵۰درصدی در کانال ۱۱۲هزار‌تومان آرام گرفت. طلای ۱۸عیار پس از ربع‌سکه و سکه طرح جدید با رشد بیش از ۴.۴۹درصدی همراه بود؛ این در حالی است که بورس تهران در روز ۱۲ آبان موفق شد سقف تاریخی جدیدی را در شاخص‌کل به‌ثبت برساند؛ اتفاقی که در نگاه نخست می‌توانست پیامی جدید از آغاز موجی تازه از صعود باشد.
ترکیبی از ریسک‌های اقتصادی، سیاسی و ابهامات بنیادی در مسیر بازار سهام قرارگرفت و اجازه نداد روندی قدرتمند مشابه مهرماه ادامه پیدا کند. در چنین شرایطی، بازار سهام بیش از هر چیز در انتظار عواملی تازه برای تحریک تقاضا و بازگرداندن انرژی از دست رفته است؛ عواملی که در صورت ظهور می‌توانند پایان اصلاح بورس را رقم بزنند. بورس تهران در هشتمین ماه سال با خروج بیش از ۵همت پول مواجه شد و میانگین ارزش معاملات در این ماه در حوالی۱۰همت نوسان کرد..
اما از سویی شاخص‌کل فرابورس با کسب بازدهی بیش از ۵درصدی به‌مراتب بهتر از شاخص‌کل ظاهر شد. این الگو بیانگر آن است که جریان پول در آبان به سمت نماد‌های کوچک و متوسط متمایل‌شده و از سهام بزرگ و شاخص ساز فاصله گرفته‌است. علت این جابه جایی را می‌توان در نحوه رفتار بازار طی موج صعودی اخیر جست‌و‌جو کرد. در روند صعودی که از هشتم شهریور آغاز شد و تا اوایل آبان ادامه یافت، بخش عمده رشد قیمتی در نماد‌های بزرگ رخ‌داد؛ موضوعی که باعث شد شاخص‌کل از شاخص هموزن سبقت بگیرد. کارشناسان بر این باورند که پس از آن دوره پرشتاب، بازار در حال هضم سود‌های شناسایی شده در نماد‌های بزرگ است و در مقابل، تقاضا به‌صورت طبیعی به سمت نماد‌هایی حرکت‌کرده که در موج قبلی کمتر رشد کرده‌بودند. همین امر موجب‌شده تا عملکرد شاخص‌های اصلی قابل‌قبول نباشد.
در این میان پرسشی که مطرح می‌شود آن است که؛ چرا از رشد پرقدرت بورس ناگهان کاسته شد؟ با توجه به آنچه در معاملات این ماه گذشت به روشنی می‌توان دریافت که افزایش فشار عرضه پس از لمس سقف قبلی شاخص‌کل تا حدودی طبیعی ارزیابی می‌شود. از منظر تکنیکال معمولا مقاومت‌های حساس منجر به افزایش عرضه و توقف موقت روند صعودی می‌شوند. افزون بر آن با نزدیک‌شدن شاخص‌ها به محدوده‌های مهم، بخشی از معامله‌گران همگام با رسیدن شاخص‌ها به قله‌های قبلی اقدام به ذخیره سود و خروج‌موقت سرمایه می‌کنند.
طی حدود دو ماه و نیم گذشته، بورس تهران شاهد یکی از سریع‌ترین فاز‌های صعودی خود از ابتدای سال بوده‌است. حرکت صعودی شاخص‌کل از سطح ۲میلیون و ۳۹۵هزار واحد در ۸شهریور آغاز شد و با عبور تدریجی از مقاومت‌های پیاپی، نماگر مذکور در ۱۲آبان به ارتفاع تاریخی ۳میلیون و ۲۶۵هزار واحد رسید، بااین‌حال با توجه به اینکه رشد اخیر در راستای جاماندگی بورس از بازار‌های موازی و جبران انتظارات تورمی بوده‌است به مرور از سرعت پیشروی قیمت سهام کاسته شد. این وضعیت با ورود به آبان ماه نمایان شد. حتی برخی از تحلیلگران معتقدند با توجه به وضعیت مبهم ریسک‌های اثرگذار بر روند بازارها امکان فرسایشی‌شدن معاملات سهامی نیز وجود دارد.
اینک آهنگ رشد قیمت‌ها آهسته‌تر شده و تمایل به عرضه در برخی نماد‌ها و گروه‌ها افزایش‌یافته و حتی انتشار اخبار مثبت نیز دیگر آن توان سابق برای ایجاد موج‌های پرقدرت تقاضا را ندارد. این مجموعه سیگنال‌ها نشان می‌دهد، بازار پس از یک جهش پرشتاب، اکنون وارد فاز ذخیره سود، ارزیابی مجدد ارزش‌ها و بازآرایی نیرو‌های عرضه و تقاضا شده‌است؛ فازی که معمولا مقدمه‌ای بر تغییر ریتم و شکل‌گیری جریان‌های جدید در ادامه مسیر بازار به شمار می‌رود.
ارزیابی عملکرد بازار‌های دارایی در آبان ماه نشان می‌دهد؛ بخش عمده‌ای از دارایی‌های مالی رشد قابل‌توجهی را تجربه نکرده‌اند. بررسی‌های آماری نشان می‌دهد؛ بورس در این ماه رتبه پنجم جدول بازدهی بازارها را به خود اختصاص داده‌است. بر پایه داده‌های موجود، دلار آزاد در ماه گذشته تنها حدود ۵.۵۰درصد افزایش‌یافت. ربع سکه با افزایش ۴.۸۸ درصدی پله دوم بازدهی را به خود اختصاص داد. سکه طرح جدید نیز رشد ۴.۶۴درصدی را پشت‌سر گذاشت و طلای ۱۸ عیار با افزایش حدود ۴.۴۹درصدی روبه‌رو شد. در این میان نیم‌سکه نیز رشد ۴.۴۵درصدی را ثبت کرد.
در سوی دیگر بازارها، شاخص‌کل بورس طی دوره ۳۰روزه حدود ۲.۸۸درصد افزایش ارتفاع را تجربه کرد. با کنار هم گذاشتن این ارقام مشخص می‌شود که در آبان ماه کم‌ترین بازدهی نصیب صندوق‌های درآمد ثابت با حدود ۲.۶۰درصد و سپرده گذاران بانکی با سود حدود ۲درصد شده‌است. البته نوسان بازارها در نیمه میانی آبان ماه به مراتب شدیدتر از روز‌های پایانی ماه بود. بسیاری از تحلیلگران معتقدند تغییر مسیر انتظارات تورمی مهم‌ترین دلیل فراز و فرود بازار‌های مالی در این دوره بوده‌است. تحلیلگران براین باورند که در مجموع همچنان بازار‌های ارز و طلا از محبوب‌ترین گزینه‌ها برای سرمایه‌گذاری به‌شمار می‌روند، اگرچه این بازارها نیز در شرایط ثبات نسبی سیاسی و افت تورم انتظاری، جذابیت کوتاه‌مدت محدودی دارند، اما با پر رنگ‌شدن ریسک‌های سیستماتیک می‌توانند محلی امن برای سرمایه‌گذاران محسوب شوند.
ادامه احتیاط بورس‌بازان؟
بورس در هفته پایانی آبان ماه پس از دو هفته منفی وارد محدوده سبز شد، اما به‌نظر می‌رسد بازار سهام در آذرماه به چالش کشیده شود. در همین رابطه حسن حسین‌نیا؛ کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: شاخص‌کل بورس در هفته‌ای که گذشت با رشد ۲.۲۲ درصدی به محدوده ۳میلیون و ۱۶۷هزار واحد رسید. به‌نظر می‌رسد پس از رشد بورس در ماه گذشته و رسیدن شاخص‌کل به محدوده سقف تاریخی ۳میلیون و ۲۶۰هزار واحد، بورس توان عبور از این سطح مهم را نداشت و با کاهش تقاضا و رشد عرضه‌ها نهایتا شاهد اصلاح در بازار سهام بودیم. این اصلاح در هفته منتهی به ۲۳ آبان با خروج قابل‌توجه نقدینگی اشخاص حقیقی در سهام و صندوق‌های سهامی همراه شد. به گفته این کارشناس، فاکتور‌هایی همچون افزایش کارمزد معاملاتی در صندوق‌های سرمایه‌گذاری و توقف کاهش فاصله بین نرخ ارز بازار مبادله‌ای و نرخ‌های بازار آزاد تا حدود زیادی منجر به احتیاط و البته تردید در بین فعالان بازار سهام شدند که نهایتا این امر آثار خود را بر روی تابلوی معاملاتی نشان‌داد.
این کارشناس در پایان گفت: هفته آخر آبان ماه سر رسید آپشن نماد اهرم نیز بود، نکته قابل‌توجه و انتقاد، افزایش حباب منفی در صندوق‌های اهرمی است که پالس مهمی به بازار صادر نمی‌کند و فعالان و سرمایه‌گذاران بازار سهام و به‌ویژه سرمایه‌گذارانی که به روش غیرمستقیم دعوت شده‌اند را با این سوال بزرگ مواجه می‌کند که؛ آیا نهاد ناظر علاوه‌بر افزایش کارمزد دریافتی، در راستای بهبود کارآیی بازار بر عملکرد مدیران این صندوق‌ها جهت رفع این نقیصه نیز راهکاری ارائه خواهد کرد یا خیر.